«Бес дұшпан» - Абай айқындап берген адамгершілікке жат этикалық-әдеп нормалары. Абай «Бес асыл ісінде» нағыз адам болу үшін бес нәрсеге асық болу керектігін айтса, «Бес дұшпанда»: «Адам болам десеңіз, Оған қайғы жесеңіз. Өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек, бекер мал шашпақ - Бес дұшпаның, білсеңіз...» -деп адамның бойындағы жағымсыз қасиеттерді сынға алады. Ақынның түсіндіргеніндей адамгершілікке жат жаман қылықтар - арамдық, әдепсіздік, әділетсіздік, жағымпаздық, жылпостық, менмендік, қулық-сұмдық, пәлеқорлық т. б. толып жатыр. Абай қазақ халқының дамуы үшін, оның басқа елдер қатарына жетуі үшін бүл әдеттердің бәрі де кедергі болатын қылықтар деп ұғып, бұларға барынша қарсы шықты. Ақын сол кездегі ауылдың басты әдеттерінің бірі - есек, өтірік, мақтаншақ, еріншек, бекер мал шашпақ тәрізді елді аздыратын мінез-құлықты әшкерелеп, жұртшылықты олардан сақтандырмақ болды, қазақ қауымының болашағы жастардың бойына адамгершіліктің асыл қасиеттерін қалыптастыру туралы даналық ой қозғайды.
1)Үзінді идеясының ұлттық ерекшелігі:
М. Мөңкеұлы өзінің "Үш қиян" өлеңіндегі бұл үзіндісінде негізгі идеяны жеткізе білген. Үзінді идеясы - болашаққа көз тастау, заманнан қорқып, адамның осал тұсын көріп, ұрпақ үшін алаңдатушылық таныту. Ата-бабадан қалған байтақ жердің тапталғанын, кейінгі жас ұрпақты орыстардың өіне баурап алуы, жүректегі бар мейірімінен айыруы мәселесі көтерілген. Шаш, мұрт қою, ішімдік ішу сол заманның бейнесі екенін көреміз. Автор заманның бұндай түрін ұнатпайды, келешек үшін қам жейді.
2)стил-коркемдеуиш
Ия, барамыз.
Саябаққа сыныппен барасыңдар ма?
Жоқ, мен ініммен барамын.
Сен саябаққа кіммен барасың ?
Мен атам, әжем, ініммен барамын.