1-сөйлем: дәуірДе
3-сөйлем: күннЕн
4-сөйлем: ғасырлАр
5-сөйлем: милЛисекундқа
6-сөйлем: өзгерісТерге
8-сөйлем: әлемнІң (бір І әріп)
салыстырҒанда
Объяснение:
Қазақ тілінде дыбыстар сөз ішінде, сөз бен қосымша арасында, сөз бен сөздің арасында бір-бірімен үндесіп, үйлесіп айтылады. Түбір сөздің жуан не жіңішке болуына қарай қосымша да жуан не жіңішке болады және сөздің соңғы дыбысына қарай үйлесіп жалғанады. Сөздің бастан-аяқ үндесіп, үйлесіп, біркелкі әуезбен айтылуы үндестік заңы деп аталады.
Үндестік заңының екі түрі бар:
1) буын үндестігі;
2) дыбыс үндестігі.
дәуірДе - дыбыс үндестігі (ілгерінді ықпал) - (Сөздің соңғы дыбысы дауысты не үнді болса, жалғанатын қосымша не ұяңнан, не үндіден басталады)
"р" әрібі үнді, сондықтан оған ұяң "д" әрібі жалғанады
Қамшы туралы кейбір тілдік мәліметтерді Қазақ совет энциклопедиясынан да (ҚСЭ) кездестіре аламыз. Жұмсалу орнына қарай ол ‘’ат камшы, арба қамшы, түйе камшы, соқа қамшы’’ деп аталса, өріміне қарай ‘’төрт таспа камшы, бестаспа қамшы, сегіз өрім, кырық өрім қамшы, он екі таспа камшы’’ деп аталады [3]. Қамшының кішкене шағындау түрін аймақтық тілде ‘’тай қамшы’’ деп атайды: "Төбесінде тұлымшағы бар дөңгелек тақиялы қолына тай қамшының сабын сәл ұзын жіңішке қара таяғы өзіне ғана жарасқан " (Есенжол Домбай. Жаман Жәутік, 1980, 205-6.). Қамшы сабының ‘’тобылғы, ырғай, еліктің сирағы’’ т.б. заттардан жасалатыны белгілі. Кейбір өрімшілер ‘’ат қамшының’’ сабын қайыстың өзінен тығыз етіп өреді. Оны ‘’өрме сапты камшы’’ дейді. Қамшыны, негізінде, мықты қайыстан өреді. Түйелі елде шідер, шылбыр, қамшы ‘’түйенің құйыршығынан’’ істеледі. Ал құйыршық дегеніміз "түйенің ұзын құйрық терісінің ортасынан тілгендегісіндей етіп бөлек алған тері" [4]. Қамшы өрудің шеберлерін қазақтар ‘’өрімші’’ деп арнайы атаған. Кейбір ‘’өрімшілер’’ әдетте өрімнің ұзындығын қамшы иесінің тұтамына лайық өруге тырысқан. Өрімшілікті айтылатын мына сөз осы бір ерекшелікке байланысты болуы керек.
