Наурыз көже
Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесін келер жылғы тоқшылық пен ырыс, құттың жоралғысы ретінде саналатын наурыз көжесіз елестету мүмкін емес. Бұл күні әрбір үйде қазан оттан түспей, уыз қатырылып, сорпа сапырылады, наурызкөже дайындалады.
Қазақ халқының дәстүрінде жеті саны киелі саналады, міне,ұлттық тағам наурыз көже де міндетті түрде жеті түрлі тағамнан әзірленеді. Олар: су, ет, арпа, тары немесе күріш, айран, құрт және тұз. Енді құрамындағы әрбір тағамға толығырақ тоқталып кетсек. Ең негізгісі - ол су, яғни «келер ұрпақ судай тасып, көбейе берсін» деген мағына білдіреді.
Келесі – ет. Қазақ халқының сүйсініп жейтін әрі аса қадірлейтін тағамы ретінде көжеге міндетті түрде ет қосылады, әдетте сүрленген ет қосады. Бұл – «ет көп болсын» деген мағына білдіреді.
Ал арпа болса, керемет емдік қасиеттері бар, сонымен қатар өте тойымды.
Дәнді дақылдарды қосатын себеп (тары, күріш) бір тамырдан өсіп өнген дәндер секілді ұрпағымыз жайылып, көбейсін деген мағына жатыр.
Қазағым қашанда сүт тағамдарын «ақ» деп ерекше бағалаған, міне, наурыз көжеге де міндетті түрде айран немесе сүт қосылады, бұл бір жағынан «ақ мол болсын» дегенді білдірсе, екінші жағынан «сүттей ұйып отырайық, іргеміз берік болсын» деген ниет жатыр.
Ал құрт пен тұз болса, тамақтың дәмін келтіреді.
Әрине, көже дайындауға тек осы тағамдар қосылу керек деген қатаң талап жоқ, әркім өз қалауынша әзірлей береді. Бірақ, ең бастысы, құрамында жеті түрлі тағам болуы шарт.
Наурыз-көнеден келе жатқан мейрам.Бұл күні қазақ дәстүрінде ұлыс күні жыл басы ретінде саналады.Халықтың түсінігі бойынша 21 наурыздың түнінде даланы Қыдыр аралайды деседі.Осы Ұлыс күні қазақтарға аса қасиетті мереке.Бұл күні адамдар бір-біріне деген ренішін ұмытып өзіне де, өзгеге де жақсылық тілеген.Бір -бірін үйлеріне шақырып ,қонағасы қылған.Дастарқанның басты асы--Наурыз көже болған.Наурыз көже жеті түрлі тағамнан жасалған.Наурыз көжеге ет қосылуы қыспен қоштасуды, сүт, айран қосылуы келе жатқан жазбен қауышуды білдіреді екен.Бұл күні киіз үйлер қойылады, алтыбақан құрылады, ән шырқалып би биленеді.Күрес. көкпар, қыз қуу аударыспақ сияқты дәстүрлі ойындар ойналады.,
1) Абайдың әкесі Құнанбай болыс болды.Өз аймағының беделдісі.Ескі танымды ұстаған ол қатал,әділ адам.
2) Абайды тәрбиеленушілердің бірі – өзінің анасы Ұлжан.Анасы өз кезегінде Абайға ел аузындағы аңыз-дастандарды,жыр-қиссаларды айтып, ой-өрісін кеңейтті.Анасы мейрімді,қамқор жан.
3) Әкесі оны он жасқа толған соң Семейдегі Ахмет Риза медресесіне береді.
4) Үш жылда оқып шықты.
5) Абай М.Ю. Лермонтовтың «Шайтан» («Демон»), «Дұға» («Молитва»), «Қанжар», «Жолға шықтым бір жым-жырт түнде жалғыз», «Жалау» («Жалғыз жалау жалтылдап»), «Теректің сыйы» («Асау Терек долданып, буырқанып») сияқты өлендерін аударды. Абай А.С. Пушкиннің «Евгений Онегин» дастанының үзінділерін қазақы ұғымда жатық етіп еркін аударды.
6) Абай туралы Мұхтар Әуезов "Абай жолы" роман-эпопеясын жазды.
7) Абайдың "Әсемпаз болма әрнеге","Ғылым таппай мақтанба","Құлақтан кіріп бойды алар","Сегіз аяқ","Қыс","Күз","Қансонарда бүркітші шығады аңға" және тағы да басқа шығармаларын білемін.