Өткен заманда бір бай болыпты, ол бір перзентке зар болыпты, зарыға жүріп перзентті болыпты. Бай бір күні жылқысын суара көлге келсе, көлдің ішінде бір қып-қызыл өкпе жүзіп жүр екен. Байдың айдап келген жылқылары көлдегі жүзіп жүрген өкпеден үркіп, суға жуымайды. Әлгі жерде бай жылқыларын қанша айдаса да, суға жаба алмайды. Сол кезде бай тұрып судағы жүзіп жүрген өкпені құрықпен түртіп көреді. Өкпе суға батып кетіп, әлден уақыттан соң жалмауыз кемпір болып судан шығады да, байдың жағасынан ала кетеді. Бай көзі алақандай болып, қорқып кетеді. Бай жалмауыз кемпірге: - Ат басындай алтын берейін, қоя бер, - дейді. Жалмауыз кемпір жібермейді. - Осы жылқыларымның бәрін берейін, қоя бер, - дейді. Кемпір көнбейді. Кемпірден сасып: - Енді не берейін? - дейді бай. Кемпір: - Жалғыз балаңды бер, жіберейін, - дейді. Бай жалғыз баласын бермек болады, кемпір байды қоя береді. Кемпір байға: - Балаңды қай жерде бересің? - дейді. Сонда бай: - Ертең көшемін, сонда баламның алтын сақасын жұртқа тастап кетейін, сен жұртта сол сақаның жанында отырасың, - дейді. Сонымен бай жалмауыз кемпірге уәдесін беріп, жылқыларын айдап кетіп қалады. Ертеңінде көшеді, жалғыз баласының алтын сақасын ұмыттырып жұртқа тастап кетеді. Ауыл жаңа қонысқа көшіп барады. Асық ойнайын десе, сақасы жоқ, бала алтын сақасын жоқтап, жылайды. Сонда әкесі: - Кеше көшіп жүргенде жұртта қалыпты. Барып алып келе ғой, - дейді. Бала бармақшы болады да, әкесінен: - Әке, қандай тайға мініп барайын? - деп сұрайды. - Жылқышыдан сұрап мін, - дейді бай. Жылқышы балаға: - Құрығыңды құлдыратып, жүгеніңді сылдыратып, жылқыға бар. Қай тай бетіңе қараса, соны мін, - дейді. Бала құрығын құлдыратып, жүгенін сылдыратып, жылқыға келсе, шеттегі бір қотыр тай балаға қарай қалады. Бала сол қотыр тайды ұстайды да, жүгендейді. Жүгендегенде тайдың қотыры жазылады. Үстіне тоқым салғанда, құнан болады. Үстіне ер салғанда, дөнен болады. Айылын тартқанда, бесті ат болады. Бала үстіне қарғып мінгенде, тұлпар болып, көзді ашып-жұмғанша жұртқа жетіп келеді. Жұртқа келсе, алтын сақасы ошақ басындағы тезек түбінде жатыр екен. Сақа жанында бір кемпір отыр екен. Бала кемпірге: - Шеше, анау жатқан сақамды алып берші! - дейді. Сонда кемпір: - Шырағым, өзің түсіп ал. Кәріліктен отырсам - тұра алмаймын, тұрсам - отыра алмаймын, - дейді. Сонда бала: - Мен жастықтан түссем - міне алмаймын, мінсем - түсе алмаймын, - дейді. Сонда баланың тайы сақаның жанына жата қалады. Бала үзеңгіден аяғын суырмай, сақаны іліп алады. Тай тұра қашады. Жалмауыз кемпір тұра қуады. Бала қашып келеді. Әрі-бері қуып жете алмайтын болған соң кемпір бір тісін жұлып алып, атып жібергенде тайдын бір аяғын жұлып түсіреді. Тай үш аяғымен қашып, жеткізбейді. Кемпір тағы бір тісін жұлып лақтырғанда, тайдың тағы бір аяғы жұлынып түседі. Тай екі аяғымен шауып бара жатып, жолында бір бәйтерекке кез болады. Тай әлсірейін дейді. Терек жанына бара бергенде, бала тайынан секіріп түсіп, бәйтеректің басына шығып кетеді. Жалмауыз кемпір бәйтеректің түбін кешке дейін қазады. Бір кезде бір қызыл түлкі келеді де, кемпірге: - Шеше, шаршаған екенсің, мен қаза тұрайын, сен ұйықтап демал, - дейді. Кемпір жатады. Түлкі тісті суға атады да, қазған шұқырды қайта бітеп, өзі кетіп қалады. Кемпір тұра келсе, тісі де жоқ, түлкі де жоқ. Кемпір тағы бір тісін суырып алып, кетпен қылып, бәйтеректі каза береді. Бір уақытта тағы да бір түлкі келіп: - Шеше, кетпеніңді маған бере тұр, сен шаршаған шығарсың, мен қазайын, - дейді. Сонда жалмауыз кемпір: - Сен кетпенімді алып қашып кетесің, - дейді. Сонда түлкі: - Ол қырдың қызыл түлкісі, мен сайдың ақ түлкісімін. Баяғыда бұл баланың әкесі аң аулап жүргенде мені қуып, соға жаздаған болатын. Сондықтан бұл балада менің кегім бар, - дейді. Жалмауыз кемпір түлкінің сөзіне сеніп, тағы да кетпенді түлкіге беріп, өзі ұйқыға кіріседі. Түлкі тағы да кетпенін суға лақтырып жібереді де, шұқырды бітеп, өзі қашып кетеді. Кемпір тұрса, тағы да кетпені де жоқ, түлкі де жоқ. «Алда, ойбай-ай, алдаған екен ғой» деп, тағы да бір тісін суырып кетпен қылып, бәйтеректің түбін қаза береді. Сонда кемпір аузын ашса, бір-ақ тісі қалыпты. Кемпір бәйтеректің түбін қаза-қаза құлатуға
Компьютерден артықшылықтар Компьютерлермен біздің өміріміз әлдеқайда қарапайым болды. Осы машиналардың арқасында біздің жұмысымыз жеңілдетілді. Жазу қазір оңай және жылдам, сіз қараңыз және алыс болып табылады сүйікті адамдарымен сөйлесе аласыз, тегін, ол сұлулықты жасау маңызды құжаттарды, дұрыс қателерді, жасау оңай. Ақыр соңында - компьютер әртүрлі тәсілдермен көңіл көтеруге мүмкіндік береді. Интернеттің пайда болуымен жаппай тәуелділік басталды. Әлеуметтік желілер, фильмдер, сериалдар, кітаптар, музыка, суреттер. Көптеген ақпараттық ресурстар - бұл тегін нұсқаға көп және көп адамдар тартады. Көпшілік қазір саусақтарыңызды пернетақтада ұстап қалу үшін жеткілікті, ал дұрыс нәрсе сіздің қолыңызда. Қорытындылай келе, қоғам ерікті түрде бас тартудан бас тартады. Және қозғалысы, сіздер білетіндей, өмір. Интернеттен ұсынылатын технология мен ыңғайлылық әлеміне толығымен түсуді шешсек, не жоғалтады? Денсаулық. Көптеген адамдар компьютерде сағаттарда отыру көптеген ауыр ауруларға толы екенін түсінбейді. Компьютерден зиян келтіріңіз Компьютерден зиян келтіріңізWorld Wide Web-тың адал пайдаланушылары шын мәнінде өте қатты бақытсыз. Олар тіпті білместен әр түрлі аурулардың букетіне ие болуы мүмкін. Мысалы, көптеген көру нашарлайды, миопия немесе гиперпопия пайда болады, құрғақ көз синдромы, ауру көрінеді. Кейбір жағдайларда глаукома басталады. Компьютерде отыру, олардың бірнеше посты ғана. Қалғандары, осыған назар аудармай, радикулит дамуына байланысты омыртқаның, ергеяның қисаюына ие болады. Көптеген адамдар қолындағы ауыртпалық пен ұйқылығын жақсы біледі, оған барлық жүк тиеді. Сондықтан, пернетақтада қолыңызды дұрыс ұстауды және уақытылы зарядтауды жүзеге асыруды білу маңызды. Компьютерде ұзақ уақыт жұмыс істейтін адамдардың барлығы ас қорыту жүйесінің аурулары бар. Жиі тiске басар, құрғақ азық-түлік, жартылай фабрикаттар, қажетті дәрумендер мен минералдардың жетіспеушілігі гастрит, ойық дамуына ықпал етеді. Метаболизм бұзылып, бұл қант диабеті мен семіздікке қысқа жол емес.
адам тамақтану азайту, өйткені ол компьютерде уақыт жұмсауға, тіпті ұзақ қажет қандай, оның ақыл-ой қабілеттерін күзінде әкеледі. Ақыр соңында, физикалық проблемалардан басқа, психологиялық бұзылулар бар. Айта кету керек, іс жүзінде әрбір Интернет пайдаланушысы елеусіз зардап шегеді. Яғни, желіде миымыздың дұрыс сүзгісі келетін көптеген ақпарат аламыз. Өйткені, көптеген ақпаратқа көп уақыт жұмсайтын адамдар стресс табу үшін қауіп төндіреді. Күн сайын компьютерде ұзақ уақыт өткізген адамдар үшін созылмалы ауруға шалдығу қаупі бар. Интернетке тәуелділік деген не? Ұзақ уақыт бойы бүкіл әлем бойынша ғаламтордан кейін адам ұзақ өмір сүрмей, өмірді елестетпейді. Интернетке қол жетімді болмағанда, көпшілігі жоғалады, себебі не істеу керектігі туралы ақпарат есте қалғандай көрінеді. Оның үстіне, адамның денсаулығына зиян келтіретін дүрбелең басталуы мүмкін. Осылайша, ғалымдар үшін бізге жасаған ыңғайсыздықтар компьютерлік тәуелділіктен құтыла алмаса, апатқа айналуы мүмкін. Нақты әлем шағын экранмен шектелмегенін және виртуалдыдан әлдеқайда жақсы екенін есте ұстау керек.
Жақсыдан үйрен, ал жақсы деген не? Жақсы дегеніміз жақсы мінез, үлгілі іс -әркет, әдептілік, сабырлылық. Осы қасиеттердің бәрі менің досымда бар. Мен оған ұқсауға тырысамын. Ол өте жақсы оқиды, спортпен шұғылданады, ата-анасына көмектеседі. Әрқашан кімге болсада көмектесуге дайын тұрады. Ал, көршімізде бір ағай бар, оны барлық таныстары ұнатпайды. Ол дөрекі сөйлейді. Үлкенді де кішіні де силамайды. Отбасында айқай-шу шығарады. Бізге ата-анамыз жақсыдан үйрен, мынандай жаманнан жирен деп отырады.
