Шаңырақ
Басты мақаласы:Шаңырақ Киiз үйдегi кеңiстiк — қазақ дүниетанымының тоғысқан жерi. Осында адам дүниеге келедi, үйленедi және соңғы сапарға аттанады. Яғни адамның түздегi тiршiлiгiн қоспағандағы өмiрi осында өтедi.
Шанырақ
Киiз үй — ғаламның моделi. Бүкiл ғалам мен адам арасын байланыстырушы. Рухани мәдениет ретiнде қарастырсақ, киiз үй баспана ғана емес арғы әлеммен байланыстырып, қаскөй рухтардан қорғайтын киелi орын. Қазақ үйдiң киесi шаңырақтан бастау алады.
Шаңырақ — қасиеттi. Шаңырақ — күннiң символы. Шаңырақ көтерiлiп жатқанда ешкiм сөйлемейдi. Өйткенi ұлы iс атқарылып жатқанда үнсiздiк орнауы тиiс. «Жетi уық шаншылғанша жетесiз ғана сөйлейдi» деген сөз осының дәлелi. Шаңырақтың төрт күлдiреуiшi — төрт тарапты бiлдiредi. Уықтарды күннiң шашырандысы деп ұғыңыз.
Ертеректе шаңыраққа үрлеген қарын байлап қоятын болған. Оның мәнiсi, құт құйылады деп есептеген.
Шаңырақтың астында ошақ орналасады. Ошақ — адамның оты. Шаңырақтың үстiнде Алланың оты маздаса, төменде адамның оты лаулайды.
Отбасында аға болу - бәріне жауапты болу. Егер кенеттен нәрсе дұрыс болмаса, онда аға кінәлі. Егер кішкентай отбасы мүшелері өздерінің ойыншықтарын тартып алмаса, ақсақал кінәсін мойындамаса, егер кіші адам өзін дұрыс емес әрекет етсе, онда ақсақал жаман нәрсе бергендіктен кінәлі. Ата-аналар жастарды бұдан да көп нәрсеге шақырады, себебі «олар кішкентай, ақымақ және ештеңе түсінбейді». Аға болу үшін «оған беріңдер, ересек болыңдар» деген тіркесімді үнемі естіп тұру керек. Барлығын бақылап отыру өте қиын. Кішкентай болғаныма қуаныштымын, сонда өмір оңай болады
