...Біздің ішімізде менен екі-үш жас үлкендігі бар Тортай атты бала болушы еді. Әке-шешеден тым ерте айырылып, алыстан қосылар аталастарының есігінде жүретін. Қой аузынан шөп алмас жуас, құлағының сәл мүкісі бар, бала болып көп ойнамайтын жасқаншақ еді. Бәрімізден гөрі ерекшелігі, таңертеңнен кешке дейін бас алмай кітап оқи беретін. Қолына не тисе, соны талғамсыз оқитын Тортай арамыздағы білгішіміз, аузымызды ашып тыңдар абызымыз сықылды... Тортай, әсіресе, мені жақсы көрді. Жанынан бір елі қалдырмайтын. Әкем – ферма меңгерушісі, үйде ішіп-жем мол, ит басына іркіт төгіліп жатушы еді. Шешемнің қолынан – бір, жолынан – екі алып, әр күн сайын Тортайға таситынмын. Ол мені алдап тамақ үшін дос болмайтын, қайта «мен аш жүргенім жоқ, әкеле берме» деп ұрысатын-ды. Өз бейілімен, көңіл хошы болмаса, ләм деп аузын ашпайтын, әрі құлағы қақас еститін болған соң, әңгімеге зауқы бола бермейтін. Тек менімен ғана оңаша сәттерде ағыл-тегіл әңгіме құрушы еді...»
Тортайды абыз санап, оның айқандарын мүлт жібергісі келмейтін Ораштың досына деген қарым-қатынасын осы үзіндіден көруге болады. Ораш Тортайдың жалғыздығын ойлап, ата-анасынан ерте айырылғанын сезініп, жанашырлықпен қарайды. Оған үйінен тамақ әкеп беріп, әңгімесін тыңдау үшін жанынан қалмайды. Тіпті Тортайды алыс ағайыны үйінен қуып жібергенде, Ораш жаңбырлы күні таудың арасынандағы үңгірден тауып алып, оған үйінен ұрлап әкелген наны мен ірімшігін берген еді. Тортайдың Орашқа «Әке-шешең іздеп жүрер, үйіңе қайт, қорықсаң – мен шығарып салайын» деген сөзінен, әсіресе, «қорықсаң» дегені оның ағалық пейілін көруге болады. Жандары кітапқа құмар жас жеткіншектердің арманы да ерек.
Ата жұрт, атамекен - өте кең ұғым. Атамекен - адамның ата - бабаларынан бері қарай кіндік қаны тамып, өсіп - өніп келе жатқан жері. Өмірден көретін қызығы мен бақытының тұрағы.
Біздің халқымызда ата-мекенді ардақтау сезімі өте тереңде жатыр. Туған жерді қасиет тұту - қанға сіңген мінез, ежелгі дәстүр. Бұл таным жанымызға ана сүтімен тараған, ана тілімен дарыған.
Бұдан бірнеше ғасыр бұрын айтылған, атап айтқанда, Күлтегін ескерткішінде жазылған:
Қызыл қанымды ағыздым,
Қара терімді төктім.
Түн ұйықтамадым,
Күндіз отырмадым,
Тізеліні бүктірдім.
Бастыны еңкейттім,
Түрік болғаным үшін,- деген жолдар атамекен құдіретін, Ұлы Дала елін айқындай түсетіндей. Біздің ата-мекеніміз - Қазақстан! Қазақ деген намысшыл ұлттың ұрпағымыз
Міне, осындай намысшыл елдің ұрпағы болғаныма мақтанамын! Тарихы тереңде жатқан елімнің өткен жолдары тарих беттерінде өшпестей із қалдырған. Қаншама қиындықтан өткен елімнің болашағынан үміт күткен бабаларымыздың арманы орындалып, бүкіл әлем қызыға да, қызғана да қарайтын Тәуелсіз Мемлекетке айналдық.
А. Байтұрсыновтың халқы үшін істеген игі істерінің ішіндегі шоқтығы биік қызметінің бірі- араб жазуына өзгерістер енгізіп, қазақ әліпбиін құрастыруы.Қазақ халқы өзге түркі халықтары сияқты 4-5 ғасыр бойы араб жазуын пайдаланып келді. 1910 жылы А.Байтұрсынов араб жазуы таза сол күйі қазақ тіліне қолайлы еместігін байқап қайта түзетуді қолға алған. Осы арқылы ғалым халықтың тез сауаттанып хат тануына, оқу білімге деген құштарлығының оянуына ықпал етті. Араб жазуы барысында халықты тез сауаттандыру кедергілері мен қиындықтары басым болды. Сол себебті осы кедергілер менқиындықтарды жоюдың ең басты тәсілі- араб жазуын қазақ тілінің заңдылығына сәйкес реформалау деп білді. Осылайша ұзақ ғасырлар бойы қолданылып келе жатқан араб графикасын қазақ халқының игілігіне айналдыру идеясын көтеріп, оны іс жүзінде реформалады. Өзгерістің кемшілігі мыналар болатын:1) бір дыбыс бірнеше дыбыстар үшін пайдаланатын; 2) сөзді жазғанда тек оның дауыссыз дыбыстары таңбаланатын; 3) дауысты дыбыстар белгілейтін таңбалар үшеу ғана болды ол қазақ тілі үшін жеткіліксіз еді.