Ұлы ақын Қадыр Мырза Әли атамыз "Қызыл кітап - тірі жан тимесін деп, хайуанатқа берілген қызыл мандат", - деп жаырлап кеткендей, Қызыл кітап - Қазақстан Республикасы аумағында жойылып кету қаупі төнген және сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің сипаттамасы берілген арнайы басылым. Алғаш рет 1978 жылы жануарларға арналған, ал 1981 жылы өсімдіктерге арналған бөлігі жарық көрді. Қазақстанның «Қызыл кітабы» содан бері 1991 және 1996 жылдары өңделіп, қайта басылып, көпшілікке ұсынылды.
«Қызыл кітапты» ұйымдастыру үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясының бірнеше ғылыми - зерттеу институттарының ғалымдары ұзақ еңбек етіп, ғылыми – практикалық конференциялар ұйымдастырды. Қызыл кітапқа енетін әрбір түрге ғылыми түрде сипаттама беріліп, талқыға салынды.
Қызыл кітапқа белгілі бір түрде енгізу үшін ғалымдар әр жануардың немесе өсімдіктің бес санатын анықтаған:
I санат – жойылып бара жатқандар.
II санат – саны азайып бара жатқандар, жақын арада жойылып кетуі мүмкін.
III санат – сирек түрлер, қазір жойылып кету қаупі жоқ, бірақ өте сирек кездесетіндер.
IV санат – белгісіздер, толық зертелмеген түрлер.
V санат – қалпына келгендер, қорғау жұмыстары нәтижесінде қайта көбейген түрлер.
Осы жылы жексенбінің таң мен қыдыр- бару жиналдым, бірақ маған мама, ойлап тапқан жұмыс себя күт- мәжбүрлемеді. Тағы минутты кейін мен бақытты баламен және міне болдым, енді - барлық рухнуло. Мен, толықтай разачарованный өмірде, соңмен метлой, жуушының ақы-пұлдарының және ысқышпен поплелся. Метлы бас-басы серпі- тозаң вокруг менің жалпылдады және кездестір- в ауызды, мұрынды, көздерді, неден жұмыс істе- ақ ада-гүде тяжко болды. Барлық осы мен чихнул, тозаңның кезекті партиясын мен қапта- пәндерді көтеріп. Мүмкін, не мен бы ешқашан және ойланбады, не үйде мүмкін олай атал-сатал, бірақ мен сездім, бұл есепте- олай бұрын терең қателесті. Мен аса көп уақыт пайымдарға деген аса алаң болып айырыл-. Ақырында, бір сыпыр- мен около сағат айырылдым. Настало уақыт терезенің жу- үшін. Тозақтың көрінісі - барлық таратуларда шынылар, рама, сияқты, барлық тозаңның екі трети үйде себя деген жиды. Мен почти ашындым және ойлады, бұл олай және емес аяқтаймын, баста жерде мәңгүртке деген құлатылып. Бірақ жоқ, мен тағы керек үшін ана болдым, не бы аяқта-
Осы жылы жексенбінің таң мен қыдыр- бару жиналдым, бірақ маған мама, ойлап тапқан жұмыс себя күт- мәжбүрлемеді. Тағы минутты кейін мен бақытты баламен және міне болдым, енді - барлық рухнуло. Мен, толықтай разачарованный өмірде, соңмен метлой, жуушының ақы-пұлдарының және ысқышпен поплелся. Метлы бас-басы серпі- тозаң вокруг менің жалпылдады және кездестір- в ауызды, мұрынды, көздерді, неден жұмыс істе- ақ ада-гүде тяжко болды. Барлық осы мен чихнул, тозаңның кезекті партиясын мен қапта- пәндерді көтеріп. Мүмкін, не мен бы ешқашан және ойланбады, не үйде мүмкін олай атал-сатал, бірақ мен сездім, бұл есепте- олай бұрын терең қателесті. Мен аса көп уақыт пайымдарға деген аса алаң болып айырыл-. Ақырында, бір сыпыр- мен около сағат айырылдым. Настало уақыт терезенің жу- үшін. Тозақтың көрінісі - барлық таратуларда шынылар, рама, сияқты, барлық тозаңның екі трети үйде себя деген жиды. Мен почти ашындым және ойлады, бұл олай және емес аяқтаймын, баста жерде мәңгүртке деген құлатылып. Бірақ жоқ, мен тағы керек үшін ана болдым, не бы аяқта-
Қазақстанның қызыл кітабы туралы.
Ұлы ақын Қадыр Мырза Әли атамыз "Қызыл кітап - тірі жан тимесін деп, хайуанатқа берілген қызыл мандат", - деп жаырлап кеткендей, Қызыл кітап - Қазақстан Республикасы аумағында жойылып кету қаупі төнген және сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің сипаттамасы берілген арнайы басылым. Алғаш рет 1978 жылы жануарларға арналған, ал 1981 жылы өсімдіктерге арналған бөлігі жарық көрді. Қазақстанның «Қызыл кітабы» содан бері 1991 және 1996 жылдары өңделіп, қайта басылып, көпшілікке ұсынылды.
«Қызыл кітапты» ұйымдастыру үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясының бірнеше ғылыми - зерттеу институттарының ғалымдары ұзақ еңбек етіп, ғылыми – практикалық конференциялар ұйымдастырды. Қызыл кітапқа енетін әрбір түрге ғылыми түрде сипаттама беріліп, талқыға салынды.
Қызыл кітапқа белгілі бір түрде енгізу үшін ғалымдар әр жануардың немесе өсімдіктің бес санатын анықтаған:
I санат – жойылып бара жатқандар.
II санат – саны азайып бара жатқандар, жақын арада жойылып кетуі мүмкін.
III санат – сирек түрлер, қазір жойылып кету қаупі жоқ, бірақ өте сирек кездесетіндер.
IV санат – белгісіздер, толық зертелмеген түрлер.
V санат – қалпына келгендер, қорғау жұмыстары нәтижесінде қайта көбейген түрлер.