Талас шайқасы, Атлах шайқасы, 751 жылы Атлах қаласы маңында қытай және араб әскерлерінің арасында болды. Шайқас қарсаңында 749 жылы араб халифатындағы ұзаққа созылған тақ таласы аяқталып, қара киімділер аталған Аббас әулеті билікке келді. Олар осыған дейін халифат бақылауынан тыс қалған бұрынғы Орта Азиядағы иеліктеріне ықпалын күшейте түсті. Осы тұста Тан патшалығы әскері Шығыс Түрік қағандығының әлсірегенін пайдаланып, Талас өңіріне таяп келіп, араб халифаты иелігіне қауіп төндірді. Тан патшалығынан теперіш көріп келе жатқан түргештер мен қарлұқтар араб халифаты әскерінің көмегіне сүйену үшін арабтар жағында болды. Бұл жағдай арабтар мен қытай әскерлерінің қақтығысқа түсуін жеделдете түсті. Екі жақ әскерлерінің шайқасы 751 жылы 29 шілдеде басталып, 5 күнге созылды. Қытай қолбасшысы Гау Шиянденнің (Гао Сянь-чжи) қарамағында 70 мың әскер болған. Шайқас барысында қарлұқтар жаппай арабтарға болысып, екі жақтан Тан армиясын қыспаққа алды. Араб қолбасшысы Зияд ибн Салих қарамағындағы әскер шайқас барысында қытай әскерінің 50 мыңын өлтіріп, 20 мыңын тұтқынға алды. Шайқаста жеңіліс тапқан Тан патшалығы бұдан кейінгі кезеңде өз құдіретінен айырылды. Бұл өз кезегінде түркілердің Ислам өркениетімен жақындасуын жылдамдатты.[1]
Деректі зат есімдер: көкірек, күй, күн, төбе, ел, гүл, өлең, қанат, таң, торғай, қыран, жүрек.
Дерексіз зат есімдер: үміт, тілек, күй, шежіре, айтпағым, сыр
Деректі зат есімдерге мысалдар:
Дәрігерлер оның көкірек қуысын зерттеді деректі.
Оқушылар домбыра және қобыз күйлерді жақсы орындайды.
Былтыр біз күн тұтылуын көрдік.
Олардың ауылы екі төбенің арасында орналасқан.
Кеше ол біздің елдің картасын сатып алды.
Олар саябақта гүл алаңын өсірді.
Жас ақын өз өлеңдер жинағын көрсетті.
Боинг 747 ұшақтың ұзындығы 70,6 м, қанат құлашы 59,6 м.
Оладың өлкесінде торғайды да қыранды да кездестіресін.
Біз ертең сабақта жүрек құрысымен танысамыз.
Дерексіз зат есімдерге мысалдар:
Оның көкірегін қуаныш кернеді.
Жаңа үйлер салу оның үміт еткен ісі еді.
Бізідң ауылда әр қазақ баласы өз шежіресін біледі.
Оның көңіл күйі құбылмалы.
Сол адамның айтпағы бар екен.
Ол жеті қырлы бір сырлы жігіт.
Объяснение:
Деректі зат есім – көзбен көріп, құлақпен естіп, қолмен ұстауға болатын заттар мен құбылыстардың атауы.
Мысалы: мектеп, қар, терезе, әріп, үй, өзен т.б.
Дерексіз зат есім – көзбен көріп, құлақпен естіп, қолмен ұстауға келмейтін, тек оймен, ақылмен ғана түсініп, сезіп білетін ұғымдардың, түсініктердің атауы.
Мысалы: егемендік, қуаныш, намыс, сана, жақсылық, парасат, махаббат т.б.