қоршаған ортамен тығыз байланыста өмір сүреді. «не ексең, соны орасың» дегендей, қоршаған ортаға келтірген зияның өз денсаулығыңа әсер етеді.
өркениет пайда болған кезден бастап ауаға кездейсоқ заттар қосыла бастады. оған дейін ауа табиғи жолмен ғана ластанатын. мысалы: жанартаулар атқылағанда, ауаға бу күйіндегі заттар, улы газдар араласады. жел арқылы шаң, тозаңдар ұшып шығады. орман өртенген кезде, көп мөлшерде газдар ұшады. өсімдіктер мен жануарлардың қалдығышірігенде, түзілетін газ заттары да ауаға тарайды. мұның бәрі табиғи ластануға жатады. заттар айналымы кезінде ауа табиғи ластанудан өзін-өзі тазартады.
қазіргі кезде қоршаған ортаның ластануы ң іс-әрекеті салдарынан жиілеп отыр. мысалы: жылу электр станциясынан, мұнай өңдеуден, металл өндіруден, көліктерден шығатын қалдықтар ауаны ластайды.
өзіңіз демалатын саябақты, емделетін , орманды жерлерді ұқыпсыз, жауапкершіліксіз пайдалансаңыз да, қоршаған ортаға зиян келтіресіз. жан-жағыңызға қоқыс лақтырып, орманда от жағу салдарынан қаншама келеңсіз оқиғалар туындайды.
сондықтан, әрбір саналы азамат қоршаған ортаны қорғауға ат салысу қажет. қоршаған ортаны қорғау сенің бойыңдағы ұқыптылықтан басталады. өз аулаңды таза ұстап, жан-жағыңа орынсыз қоқысты лақтырмау керек.
қазақстан республикасында қоршаған ортаны қорғау үшін, арнайы шаралар жүзеге асырылуда. атап айтсақ, зауыттарға арнайы тазартқыш қондырғылар орнатылады. автокөліктерден шығатын түтіннің жолына сүзгі қойылады. сұйық отын газбен алмастырылады.
ауаны тазартудың ең тиімді жолы- көгалдандыру. бұл іске өздерің де қатыса аласыңдар. сенің еккен әр ағашың ауаны тазартуға қосқан үлесің болып табылады.
Ертегі.
Піл мен торғай.
Ерте заманда пілдің түрі қазіргідей болмапты:оның көздері үлкен бопты,құлақтары басында шошайып тұрыпты,ал олардың арасында әдемі мүйіздері бопты. (Кіріспе)
Жерде адамдар пайда болғанда,арыстан пілге:
- Айналамызда адамдар көбеюде.Жақында олар бізге де жетіп,жұмыс жасатып қоятын шығар.Бізге жаңа жерлерге көшу керек! - дейді.Сонда піл:
- Мен сондай үлкенмін,маған тиісуге кімнің дәті барады?Неге мен қашуым керек? - деп тәкаппарланыпты.
Бір күні жерге торғай мен оның балапандары жерді аралау үшін жерге түсіпті.Сол кезде қастарынан піл отып бара жатады.Торғай:
- Абайла!Бұл жерде менің балапандарым жүр! - деп айқайлапты.Ал піл болса оған назарын аударғысы келмей:
- Менің балапандарыңда шаруам жоқ.Мен мына жерден қалай да өтемін! - деп балапандарды басып кетіпті.Шарқ ұрған торғай қарға мен шыбындарға барыпты.Олар пілді қуып жетіп көзін шұқып тастапты.Піл олардан әзер құтылып,көзі дұрыс көрмесе де су іздеп жүреді.Осы кезде торғай бақалардан көмек сұрайды.Бақалар бір жартастың басына барып бақылдайды.Піл осы жерде су бар екен деп жартасқа шығып,төмен қарай құлап түседі.Осылайша оның екі мүйзі сынып қалады.Ал құлақтары жалпиып,басын жауып тұратындай болып кетеді. (Негізі бөлім)
Сол кезде барлық аңдар пілге:
- Жерде бәріміз бірдейміз.Басқа аңдарды елемеуге бола ма екен? - деп айтады.Бұдан былай піл зерек әрі абай болуға тырысады екен. (Қорытынды)