Тау жыныстары — жер қабығында бірнеше тектен қосылған минералдық тау жыныстары, минералдардың немесе органикалық заттың қатқан немесе қатпаған жиынтығы. Тау жыныстары шығу тегіне қарай мынадай үш үлкен топқа бөлінеді:
магмалық тау жыныстары
шөгінді тау жыныстары
метаморфтық тау жыныстары
Минералдардың барлығы «мономинералды» және «полиминералды» болып екіге бөлінеді. Мономинералды дегеніміз — тек бір ғана химиялық қосылыстан (мысалы, кварц, пирит), ал полиминералды дегеніміз — бірнеше химиялық қосылыстан (минералдардың басым көпшілігі) тұратын минерал. Минералдар жиынтығының құрылуының бірнеше жолы бар:
Жер бетіндегі үдерістердің кезіндегі шөгінді тау жыныстарын құрайтын дәндердің қосылып өсуі немесе бөлінуі;
Атпалы тау жыныстарын құрайтын магманың кристалдануы; және
Сыртқы жағдайдың (мысалы, қысым мен температура) өзгеруі нәтижесінде метаморфозды тау жынысын құрайтын заттың қатты күйіндегі қайта кристалдануы.
Тау жыныстың осы үш түрі бір-бірінен дәндерінің арасындағы қарым-қатынасымен (текстурасымен) ерекшеленеді.
Шөгінді тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
Дәнаралық шөкпе немесе ұсақ дәнаралық лай ұстап тұрған жұмыр немесе қырлы дәндер;
Ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін саз минералдардың ұсақ жиынтықтары;
Дәндердің арасында түзу шеттері мен үштік жалғастарды көрсететін минералдардың кристалды жиынтығы (мысалы, кәлсит);
Кәлситтің кесекаралық шөкпесі немесе ұсақ кесекаралық лай ұстап тұрған қазбалы кесектердің жиынтығы;
Органикалық заттың жиынтығы (мысалы, лигнит немесе көмір).
Барлық атпалы тау жыныстар байланыспалы текстурасын көрсететін минералдардың жиынтығымен ерекшеленеді.
Метаморфозды тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
Ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін кристалды минералдардың жиынтықтары;
Теңмөлшерлі және еркін бағытты теңмөлшерлі емес минералдардың кристалды жиынтығы;
Жапсарлы, ангедралды, кейде сорайған минералдардың өте ұсақ дәнді жиынтығы
Обведите номер одного правильного ответа кружком
За каждый правильный ответ дается 1 балл
А1. Химический элемент образует высший оксид RO3. Электронная конфигурация внешнего
энергетического уровня атома этого элемента в невозбужденном состоянии:
1) ns2
np2
2) ns2np4 3) ns2
np6
4) ns2
np5
А2. Формула вещества, все связи в котором ковалентные полярные
1) O3 2) KBr 3) H2O2 4) NH3
А3. Высшую степень окисления хром проявляет в соединении:
1) Cr(OH)3 2) Cr2(SO4)3 3) CrSO4 4) K2Cr2O7
А4. Амфотерным оксидом и солью соответственно являются
1) Cr2O3 и KHCO3
2) BaO и NH4Br
3) Cl2O3 и NaCl
4) Al2O3 и H2S
А5. Верны ли следующие суждения о металлах?
А. Высшие гидроксиды металлов всегда являются основаниями.
Б. При взаимодействии металлов с неметаллами металлы являются восстановителями.
1) верно только А
2) верно только Б
3) верны оба суждения
4) оба суждения неверны
А6. Хлор взаимодействует с каждым из двух веществ:
1) KOH и NaBr
2) Ca(OH)2 и KF
3) H2O и Cu(OH)2
4) LiF и HNO3
А7. Гидроксид натрия в водном растворе взаимодействует с каждым из двух веществ:
1) Серная кислота и гидроксид бария
2) Хлорид бария и оксид алюминия
3) Оксид углерода (IV) и оксид цинка
4) Хлорид бария и соляная кислота
А8. Бромоводородная кислота не взаимодействует с
1) Ca(OH)2 2) Al2O3 3) CO2 4) AgNO3
А9. Оксид фосфора (V) взаимодействует с каждым из двух веществ:
1) H2O и NaOH
2) Ca(OH)2 и H2SО4
3) BaO и CO2
4) LiOH и HCl
+ Х1 + KOH
А10. В схеме превращений Fe X2 Fe(OH)3
Веществами Х1 и X2 являются соответственно
1) O2, Fe2O3
2) HCl, FeCl3
3) Cl2, FeCl3
4) S, FeS
А11. Фтороводородная кислота не взаимодействует с
1) SiO2 2) NH3 3) CO2 4) CaO
А12. Верны ли следующие суждения о молекуле?
А.Молекула обладает такими же химическими свойствами, как и вещество.
Б.Молекула состоит из атомов.
1) верно только А
2) верно только Б
3) верны оба суждения
4) оба суждения неверны
