В «Преступлении и наказании» более 90 персонажей, из них около десятка центральных, имеющих резко очерченные характеры, взгляды, важную роль в развертывании сюжета. Роман идеологический, философский. Известно, что Достоевский первоначально предполагал назвать роман «Пьяненькие» и, что Мармеладов должен был стать его центральным героем. Замысел изменился, Мармеладов отступил перед Раскольниковым на задний план, но авторское отношение к нему не перестало быть противоречивым и сложным: безвольный пьянчуга, жену довел до чахотки, дочь пустил по «желтому билету», сам опустился ниже некуда, но одновременно автор всем повествованием взывает: «О, люди, возымейте к нему хоть каплю жалости: учтите и то, что впервые он был уволен со службы не за пьянство, а по изменению в штатах», т.е. по сокращению. Как известно, действие в романе происходит в 1865 г. Это был самый разгар эпохи реформ, ломки чиновничьего аппарата. Мелких служащих, потерявших в это время должность, насчитывалось немало, и гибли в первую очередь наиболее слабые.Развитие замысла романа:«Еще на каторге думал о чем-то подобном».1855 г. – « Роман мой называется « Пьяненькие «и будет связан с теперешним вопросом о пьянстве».2-я половина 1865 г. – работа над произведением, которое назвал психологическим отчетом одного преступления.В конце 1865г. « Я сжег все. Новая форма, новый план меня увлек, и я начал все сызнова».1866 г. – роман опубликован в журнале «Русский вестник». «Петербург, за ним Москва, а до некоторой степени вся Россия находятся чуть не на военном положении: аресты, обыски и пытки идут беспрерывно».Роман «Преступление и наказание» – суровый приговор общественному строю, основанному на власти денег, на унижении чело: века, страстное выступление в защиту человеческой личности.
Ой брат прайшоў праз дзве вайны ў наш мірны час, але ніколі, нават у кампаніі ці за чаркай не расказваў пра вайсковыя дзеянні, пра баі, пра подзвігі, хаця мае баявыя ўзнагароды. Мала засталося байцоў, што змагаліся ў апошняй Вялікай Айчыннай вайне, пакідаючы на ратным полі здароўе, маладосць, жыццё… Трэба мець пэўную мужнасць, каб успомніць тыя жахі. Не ўсе здатныя на гэта. Прасцей ваяваць, страляць, забіваць, а цяжэй выказацца пра гэта, не хваліцца, задраўшы нос угару, а памятаць, заўсёды захоўваць у сэрцы павагу і шанаваць да апошняй хвіліны жыцця памяць пра баявых таварышаў. Няпросты шлях прайшоў найвыдатнейшы сучасны беаларускі пісьменнік Васіль Быкаў, нялёгка яму дасталося ў час вайны: двойчы кантужаны, двойчы паранены, двойчы сям’я справіла па ім памінкі і завочна пахавала, не адзін раз маці, Ганна Рыгораўна, праплакала ўсе ночы напралёт. Пасля вайны таксама нялёгка прыйшлося яшчэ даволі маладому чалавеку, але які меў мудрасць старца, вопыт рыцара і моц волата. Ваенны сіндром не прайшоў бясследна, насуперак існаваўшай дактрыне, што вайна павінна паказвацца толькі на ўра, усё ціха і свята, пісьменнік раскрывае праўду вайны. Навошта бярэдзіць людзям душу і памяць? Але заўсёды ёсць і будуць людзі, якія лепш за нас бачаць, лепш за астатніх адчуваюць і ўспрымаюць рэчаіснасць, з такіх людзей нараджаюцца сапраўдныя мастакі, якія даносяць да людзей праўду мінулай вайны. Да апошняга часу існавала традыцыйная думка: Быкаў – гэта заўсёды будзе пісаць пра вайну, пра вайсковыя падзеі, пра тое, што сам перажыў, бачыў на ўласныя вочы, што ўсхвалявала. Так суперажываць з родным народам можа толькі сапраўдны народны майстар, якога сапраўды народ любіць і шануе, хто выклікае ў людзей бязмежны давер і аўтарытэт. Нездарма на народныя грошы выйшла народная кніга, зборнік прозы апошніх гадоў “Сцяна”, якую афіцыйна адмовіла друкаваць дзяржаўнае выдавецтва. Успомнім, што асноўнымі асаблівасцямі творчасці Васіля Уладзіміравіча Быкава быў паказ звычайнага чалавека ва ўмовах крытычных для яго жыцця, небяспечных для здароўя ў экстрэмальных умовах, у якіх чалавек раскрываецца поўнасцю; можна нават з’есці з чалавекам не адзін пуд солі, але ты яго ніколі не пазнаеш да канца.
