Ёсць у лёсе любога чалавека падзея, якое ставіць яго перад праблемай маральнага выбару, якое вызначае ўсю яго жыццё, агаляе яго духоўную сутнасць. Для пакалення Васіля Быкава такім падзеяй стала вайна. Пісьменнік-франтавік зноў і зноў звяртаецца да гэтай тэме, нібы баючыся не паспець расказаць чытачу аб самым галоўным, што адкрыла яму гэта страшнае выпрабаванне. Быкаў даследуе логіку чалавечага паводзінаў у экстрэмальнай сітуацыі, агаляе яго ўнутранае душэўнае проціборства. Прынцыпова важным для пісьменніка з'яўляецца погляд на вайну праз прызму асобнай чалавечага лёсу. Такі погляд пазбаўлены прыблізнасці і фальшы. Праблема адказнасці чалавека-вось што хвалюе пісьменніка. Яго героі заўсёды знаходзяцца ў працэсе духоўнай эвалюцыі, маральнага росту, і кожны іх учынак прыадчыняе чытачу змест іх унутранага свету. Асновай сюжэтаў твораў Быкава з'яўляецца сітуацыя выбару.
У аповесці "Сотнікаў" намаляваныя падзеі 1942 года, калі
Гледзячы у люстэрка, часам успамінаю сваю маладосць. Ля берага, аброслага густым алешнікам, раслі нібы вылепленыя з воску, белыя лілеі. Лежачы на сене, лёгка дыхаць і марыць пра ўсё прыемнае. Пад''язджаючы да вёскі, мы сустракалі клёны і дубы.