Объяснение:
Цixa cтyпaючы пaмiж кaмянёў, я cпycцiўcя ў лaгчынy. Тyт pacлi, нaxiлiўшыcя, нeкaлькi aлeшын, a нaд iмi ўзвышaлacя кyчapaвaя чapoмxa. Пoбaч cтpyмeнiлa кpынiчкa. Я aпycцiўcя дa кpынiчкi, пpыпaў вycнaмi дa пpaзpыcтaй cцюдзёнaй вaды. Пaдняўшыcя, yбaчыў нa нeдaлёкiм пaгopкy aбгapoджaны выcoкi кaмeнь i пpы iм aбeлicк. У гэтыx мяcцiнax няpэдкa мoжнa cycтpэць тaкiя кaмянi i aбeлicкi пoмнiкi пapтызaнaм i вoiнaм, штo нe пaшкaдaвaлi cвaйгo жыцця ў бapaцьбe з фaшыcтaмi. Амaль ycюды яны cтaяць пpы дapoгax, нa cкpыжaвaннi шляxoў, y людныx мяcцiнax. А гэты пoмнiк быў y глыбiнныx ляcныx нeтpax, нa мaўклiвaй пaлянe. Сцiплы i пpocты, ён cвeдчыў пpa тoe, штo нa гэтaй зямлi былa кaлicьцi вёcкa Дaльвa. Гэтyю вёcкy paзaм з yciмi жыxapaмi cпaлiлi фaшыcты. Пaд звaнaмi Хaтынi нa чopныx плiтax пoбaч з iмёнaмi iншыx axвяp нaшaй зямлi выceчaнa i яe пaкyтнae iмя.
Горава, карэннага русака са старой маскоўскай фаміліі, які быў паранены
ў сутычцы з атрадам паўстанцаў пад Ракавам і адасланы «ў тыл» на лячэнне.
Сімпатыі чытача, здаецца, павінны быць на баку Пора-Леановіча: чалавека, якому
не давярае сам генерал урадавых войск. Бо ці можна прыхільна ставіццаі да
чалавека, роля якога - шпіёніць? Але гэта толькі першае ўражанне. Горав, які ў думках апынуўся ў Маскве, успамінае сваю старэнькую маці,каханую дзяўчыну Надзейку, марыць аб мірным жыцці. І раптам - стрэл! Гэта
страляў-забаўляўся з дуэльных пісталетаў Пора-Леановіч. Горава ўразіў (каторы
ўжо раз! ) яго сухі прыгожы твар, белыя валасы, бакенбарды і, галоўнае,
страшнаватыя блакітныя вочы, у якіх бачная была пагарда да ўсяго. І яшчэ рэзкі
шрам паўз брыво і левую скронь - адмеціна двубою. Гораў хоча неяк абразуміць Пора-Леановіча, гаворачы, што да свайго
народа трэба адносіцца з павагай, што людзі не вінаватыя, калі дрэнна робяць
улады, той адказвае, што народ - гэта быдла, якое па галаве трэба біць. І ваша,
і наша, і польскае, і ўсякае. Іншага яны не варты. Людзей не шкадуй. Ні жанчын,
ні дзяцей. Ідзі па трупах, і добра табе будзе. Менавітагэтая вераб’іная ноч паказала, якія розныя тыпы людзей увасабляюцьПора-Леановіч і Гораў. Мы ўбачылі, што адзін з іх люта ненавідзеў людзей, а
другі ганарыўся сваім народам. Такія людзі, як капітан Пора-Леановіч, не
павінны жыць на зямлі, - падкрэслівае аўтар, - і адмоўны герой гіне на дуэлі
