Научно-технический прогресс поставил перед человечеством ряд новых, весьма сложных проблем, с которыми оно до этого не сталкивалось вовсе, или проблемы не были столь масштабными. Среди них особое место занимают отношения между человеком и окружающей средой. В XX столетии на природу легла нагрузка, вызванная 4-кратным ростом численности населения и 18-кратным увеличением объема мирового производства. Ученые утверждают, что примерно с 1960—70-х годов изменения окружающей среды под воздействием человека стали всемирными, т.е. затрагивающими все без исключения страны мира, поэтому их стали называть глобальными. Среди них наиболее актуальны:
• изменение климата Земли;
• загрязнение воздушного бассейна;
• разрушение озонового слоя;
• истощение запасов пресной воды и загрязнение вод Мирового океана;
• загрязнение земель, разрушение почвенного покрова;
• оскудение биологического разнообразия и др.
Изменения окружающей среды в 1970—90-е годы и прогноз на 2030 г. отражены в табл. 20.1. Генеральный секретарь ООН Кофи Аннан на встрече глав государств и правительств стран-членов ООН (сентябрь 2000 г.) представил доклад «Мы, народы: роль Организации Объединенных наций в XXI веке» [7]. В докладе рассмотрены приоритетные стратегические области, которые встают перед человечеством в новом тысячелетии, и подчеркивается, что «задача обеспечить для последующих поколений экологически устойчивое будущее станет одной из самых сложных».
Изменения окружающей среды и ожидаемые тенденции до 2030 г.
Сокращение площади естественных экосистем Сокращение со скоростью 0,5—1,0% в год на суше; к началу 1990-х гг. их сохранилось около 40% Сохранение тенденции, приближение к почти полной ликвидации на суше
Потребление первичной биологической продукции Рост потребления: 40% на суше, 25% — глобальный (оценка 1985 г.) Рост потребления: 80—85% на суше, 50—60% — глобальный
Изменение концентрации парниковых газов в атмосфере Рост концентрации парниковых газов от десятых процента до первых процентов ежегодно Рост концентрации, ускорение роста концентрации С02 и СН4 за счет ускорения разрушения биоты
Истощение озонового слоя, рост озоновой дыры над Антарктидой Истощение на 1 —2% в год озонового слоя, рост площади озоновых дыр даже при прекращении выбросов ХФУ к 2000 г.
Сокращение площади лесов, особенно тропических Сокращение со скоростью от 117 (1980 г.) до 180 + 20 тыс. км2 (1989 г.) в год; лесовосстановление относится к сведению лесов как 1 : 10 Сохранение тенденции, сокращение площади лесов в тропиках с 18 (1990 г.) до 9—11 млн. км2, сокращение площади лесов умеренного пояса
Опустынивание Расширение площади пустынь (60 тыс. км2 в год), рост техногенного опустынивания, токсичных пустынь , возможен рост темпов за счет уменьшения влагооборота на суше и накопления поллютантов в почвах
Деградация земель Рост эрозии (24 млрд. т ежегодно), снижение плодородия, накопление загрязнителей, закисление, засоление, рост эрозии и загрязнения, сокращение сельскохозяйственных земель на душу населения
Повышение уровня океана Подъем уровня океана на 1 —2 мм в год Сохранение тенденции, возможно ускорение подъема уровня до 7 мм в год
Стихийные бедствия, техногенные аварии Рост числа на 5—7%, рост ущерба на 5—10%, рост числа жертв на 6—12% в год Сохранение и усиление тенденций
Исчезновение биологических видов Быстрое исчезновение биологических видов Усиление тенденции по мере разрушения биосферы
Качественное истощение вод суши Рост объема сточных вод, точечных и площадных источников загрязнения, числа поллютантов и их концентрации
Накопление поллютантов в средах и организмах, миграция в трофических цепочках Рост массы и числа поллютантов, накопленных в средах и организмах, рост радиоактивности среды, «химические бомбы»
Ухудшение качества жизни, рост заболеваний, связанных с загрязнением окружающей среды (в том числе генетических), появление новых болезней Рост бедности, нехватка продовольствия, высокая детская смертность, высокий уровень заболеваемости, необеспеченность чистой питьевой водой в развивающихся странах; рост генетических заболеваний, высокий уровень аварийности, рост потребления лекарств, рост аллергических заболеваний в развитых странах; пандемия СПИД в мире, понижение иммунного статуса Сохранение тенденций, рост нехватки продовольствия, рост заболеваний, связанных с экологическими нарушениями (в том числе генетических), расширение территории инфекционных заболеваний, появление новых болезней.
Қазақ халқының суырып салма ақыны, төкпе жырау атанған Мұрат Мөңкеұлы 1843 жылы Атырау облысы, Қызылқоға ауданында, Қарабау деген ауылда дүниеге келген. Жастайынан сөзге жүйрік, тілге үйір Мұраттың оқуға ақындыққа деген құштарлығы ерте жаста оянған. Мұрат ер жете келе айтыс өнеріне қарай ойысады. Өз өңірінің даңқты ақындарының бірі болады. Жас ақынның қызбалығынан Мұрат ойын –сауық кештеріне жиі бас сұғып, көптеген айтыс аламанына түсіп, жеңіп отырған. Оның барлығы жас ақынның атақ-абыройына салмақ қосып, оған қосымша бедел әкеледі. Ақын мұнымен шектелмей ой-өрісі мен білімін артыру мақсатында ел мен жер тарихы жайлы, рулардың шежіресі жөнінде көрген-естігендерін миына құйып, есте сақтап отырған. Тап осы кезден бастап Мұрат Мөңкеұлы жұрт өнегесіне таңба болып басылған келеңсіз жайттарды ел ішіне қанықтыра бастайды. Мұрат Мөңкеұлы отаршылдық заманында қазақ жұртының қаналып, әбден қажыған сәтінде елдің жарасын жамап, қарапайым халықты өлең-жырларымен рухтандырып отырған. Ел тәуелсіздігін аңсап, халықтың бүгіні мен кешегі күндерін салыстыра жырлаған. Халықты бірлікке шақырып, ел үшін күресуді талап еткен. Қазақ батырларын қолға қару алып, жаудың бетін қайтаруға әрдайым өткір ұрандар тастаған. Түрлі саяси науқандардың тұсында зар заман ағымына әр қилы толғаулар айтады. Мұрат ақының «Үш қиян» шығармасында халықтың қара шаңырағы шайқалып, босағасы тари түскендігі қара өлеңде айқара көрсетіліп баяндалған. Адам пиғылының төмендеп, заманның азғандығын ашына сөз етеді. Өлеңдерінде жүректе қалған мұңның тап қазір болып жатқан сықылды етіп, жұртты тебірентпей қоймаған. Көшпенді мемлекеттің жазда жайлаудан, қыста қыстаудан айырылып, тығырыққа тірелгендігін, тұрмыс жағдайының күрт нашарлап, өмірге көлденең соққан жел ата-бабадан келе жатқан асыл мұраның бытшыты шыққанын жазған. Мұрат ақынның заман шындығын зарлай жырлаған әдеби мұрасы зар заман аталды. Сондықтан да Мұрат Мөңкеұлы Дулат Бабатайұлы, Шортанбай Қанайұлы секілді ақындармен терезесі тең келіп XIX-дың зар заман ақыны атанған болатын.
Толығырақ: https://massaget.kz/okushyilarga/uy_tapsyirmasyi/22457
Материалды көшіріп басқанда Massaget.kz сайтына гиперсілтеме міндетті түрде қойылуы тиіс. Авторлық құқықты сақтаңыз
Объяснение: