Асық ойындары — қазақ халқының ұлттық ойындарының бірі. «Ханталапай» асықпен ойналатын ойынның бір түрі. Балалар бұл ойынды үлкендердің басшылығымен ойнайды. Ойынға қатынасушы балалардың санына шек қойылмайды. Олар ойын жүргізушінің айналасына жарты шеңбер құрып отырысады. Ойын жүргізуші қолындағы асықты «ханталапай» деп ортаға қарай шашып жібереді. Отырғандар тез-тез жиып алулары керек. Кім аз жиып алса, сол жеңілген болып есептеледі. Ойынның мақсаты — балалардың жылдамдығын жеделдету, жүйке жүйелерін шыңдау, тілін дамытып, ойда сақтау қабілеттерін жетілдіру.
Ойынға ондаған асық және қызыл түске боялған тағы бір асық керек. Қызыл түсті ерекше асық – хан. Ойынға қатысушылардың саны екеуден көп болуы тиіс.
Ойын басында асықтартарды уыстап алып алаңға шашу керек. Одан соң бүгінен, шігінен, алшысынан түскен асықтарды өз теңімен, яғни бүк түскенін бүгімен шертіп отырып ұпай жинаймыз. Асықтарды тигізе алмаған ойыншы кезекті келесі ойыншыға береді. Қызыл асық – хан ең соңғы кезекте шертіліп алынады. Ханды алған адам ойынды ұтады. Қалған жеңімпаздар жинаған асықтарының санына қарай анықталады.
Ойынның ең қызықтысы – «хан талапай». Асықтар уыстап шашылған кезде қызыл асық алшысынан түссе ғана «хан таланады», яғни ойыншылар қырағылық танытып, үлгергенінше алаңдағы асықтарды мейлінше көп жинап, ең бастысы ханды алуға тырысу керек. Ереже бойынша қызыл асық қолына ілінген ойыншы жеңімпаз атанады.
Бұл ойынды жылдың кез-келген мезгілінде ойнауға болады. Әдетте жаз уақытында көп ойналады. Әдетте асықтар қызыл немесе басқа да түстерге киіз бен кілемге арналған жүндермен бірге боялады.
С середины 50-х гг. XX в. СССР вступил в эпоху научно-технической революции (НТР), которая характеризуется коренным преобразованием производительных сил, качественным скачком в их структуре и динамике.
В условиях научно-технической революции критериями прогресса становились не количественные показатели, не тонны и кубометры, а новые виды энергии, материалов, энерго- и материа-лосберегающие технологии, современные виды коммуникаций, резкое сокращение времени от возникновения той или иной идеи до её реализации в массовом производстве. Происходили существенные изменения в социальной сфере: в общественную жизнь включались новые слои и группы населения, в частности, молодёжь и женщины, шёл процесс дальнейшей демократизации общества. Развивалось и модернизировалось образование. Уделялось внимание экологическим проблемам, сохранению окружающей среды.
В СССР НТР потребовала резкого увеличения энерговооружённости народного хозяйства, создания новых материалов, новых научных и производственных технологий, например, автоматизации производственного процесса. Большие требования НТР предъявляла к квалификации работников.
В отличие от экономики «позднего сталинизма», ориентированной на экстенсивные факторы развития, страна смогла сделать рывок к научно-технической модернизации. Однако и пятый и шестой пятилетние планы развития народного хозяйства СССР (1951—1955 гг. и 1956—1960 гг.) в основном были составлены по старым меркам индустриализующегося общества, не соответствовали новым задачам, предъявляемым экономике научно-технической революцией.
Не дожидаясь завершения шестой пятилетки, руководство страны разработало семилетний план (1959—1965). Разработка и осуществление семилетки сопровождались экономической реформой, которая характеризовалась переходом от отраслевого управления народным хозяйством к территориальному. Вместо министерств создавались советы народного хозяйства (совнархозы). Это новшество преследовало цель ликвидации межведомственных барьеров и приближения руководства промышленностью непосредственно к предприятиям, что должно было, по мнению реформаторов, обеспечить региональное развитие. Однако замысел не оправдал себя, и в 1965 г. совнархозы были ликвидированы.
С середины 50-х гг. XX в. СССР вступил в эпоху научно-технической революции (НТР), которая характеризуется коренным преобразованием производительных сил, качественным скачком в их структуре и динамике.
В условиях научно-технической революции критериями прогресса становились не количественные показатели, не тонны и кубометры, а новые виды энергии, материалов, энерго- и материа-лосберегающие технологии, современные виды коммуникаций, резкое сокращение времени от возникновения той или иной идеи до её реализации в массовом производстве. Происходили существенные изменения в социальной сфере: в общественную жизнь включались новые слои и группы населения, в частности, молодёжь и женщины, шёл процесс дальнейшей демократизации общества. Развивалось и модернизировалось образование. Уделялось внимание экологическим проблемам, сохранению окружающей среды.
В СССР НТР потребовала резкого увеличения энерговооружённости народного хозяйства, создания новых материалов, новых научных и производственных технологий, например, автоматизации производственного процесса. Большие требования НТР предъявляла к квалификации работников.
В отличие от экономики «позднего сталинизма», ориентированной на экстенсивные факторы развития, страна смогла сделать рывок к научно-технической модернизации. Однако и пятый и шестой пятилетние планы развития народного хозяйства СССР (1951—1955 гг. и 1956—1960 гг.) в основном были составлены по старым меркам индустриализующегося общества, не соответствовали новым задачам, предъявляемым экономике научно-технической революцией.
Не дожидаясь завершения шестой пятилетки, руководство страны разработало семилетний план (1959—1965). Разработка и осуществление семилетки сопровождались экономической реформой, которая характеризовалась переходом от отраслевого управления народным хозяйством к территориальному. Вместо министерств создавались советы народного хозяйства (совнархозы). Это новшество преследовало цель ликвидации межведомственных барьеров и приближения руководства промышленностью непосредственно к предприятиям, что должно было, по мнению реформаторов, обеспечить региональное развитие. Однако замысел не оправдал себя, и в 1965 г. совнархозы были ликвидированы.
Ханталапай ойыны қалай ойналады?
Асық ойындары — қазақ халқының ұлттық ойындарының бірі. «Ханталапай» асықпен ойналатын ойынның бір түрі. Балалар бұл ойынды үлкендердің басшылығымен ойнайды. Ойынға қатынасушы балалардың санына шек қойылмайды. Олар ойын жүргізушінің айналасына жарты шеңбер құрып отырысады. Ойын жүргізуші қолындағы асықты «ханталапай» деп ортаға қарай шашып жібереді. Отырғандар тез-тез жиып алулары керек. Кім аз жиып алса, сол жеңілген болып есептеледі. Ойынның мақсаты — балалардың жылдамдығын жеделдету, жүйке жүйелерін шыңдау, тілін дамытып, ойда сақтау қабілеттерін жетілдіру.
Ойынға ондаған асық және қызыл түске боялған тағы бір асық керек. Қызыл түсті ерекше асық – хан. Ойынға қатысушылардың саны екеуден көп болуы тиіс.
Ойын басында асықтартарды уыстап алып алаңға шашу керек. Одан соң бүгінен, шігінен, алшысынан түскен асықтарды өз теңімен, яғни бүк түскенін бүгімен шертіп отырып ұпай жинаймыз. Асықтарды тигізе алмаған ойыншы кезекті келесі ойыншыға береді. Қызыл асық – хан ең соңғы кезекте шертіліп алынады. Ханды алған адам ойынды ұтады. Қалған жеңімпаздар жинаған асықтарының санына қарай анықталады.
Ойынның ең қызықтысы – «хан талапай». Асықтар уыстап шашылған кезде қызыл асық алшысынан түссе ғана «хан таланады», яғни ойыншылар қырағылық танытып, үлгергенінше алаңдағы асықтарды мейлінше көп жинап, ең бастысы ханды алуға тырысу керек. Ереже бойынша қызыл асық қолына ілінген ойыншы жеңімпаз атанады.
Бұл ойынды жылдың кез-келген мезгілінде ойнауға болады. Әдетте жаз уақытында көп ойналады. Әдетте асықтар қызыл немесе басқа да түстерге киіз бен кілемге арналған жүндермен бірге боялады.