1. Ұдайы өсу терминін қалай түсінеміз? 2. Ұдайы өсудің абсолютті демографиялық көрсеткіштеріне не жатады?
3. Халықтың ұдайы өсу коэффициентінің өлшем бірлігі.
4. Салыстырмалы демографиялық көрсеткіштер не үшін қажет?
5. Ұдайы өсудің үш типінің айырмашылықтары бар ма?
в. Халықтың ұдайы өсуіне қандай факторлар ықпал етеді?
7. Депопуляция деген не? Депопуляция күшті байқалатын аймақтарға мысал
келтіріңдер.
1. Ұдайы өсу терминін қалай түсінеміз?
Ұдайы өсу - бул ел, аудан, ауыл немесе өзара айналады дағдарыстық және социальды процестердің көп ауқымдастығында жігеректі жүргізетін, әлдеқайда көн нәрестесінде көрінетін, халықтың санының артуына деген мәнездегі мерекелі ел белгілі.
Мысалы, адамдардың өсуі, жануарлардың өсуі, әліппендіктердің өсуі сияқты.
2. Ұдайы өсудің абсолютті демографиялық көрсеткіштеріне не жатады?
Ұдайы өсудің абсолютті көрсеткіштері адам санының артуы мен азалуымен айналады. Олар:
- Елдегі адам саны (елдегі адам санының артып отыруы);
- Туған бала саны (көпше баласы болу);
- Жеті бештен құлайтын бала саны (бүгіннен бастап бала санының артып отыруы);
- Елдегі адамлардың өмірге көтерілетін жынысы.
3. Халықтың ұдайы өсу коэффициентінің өлшем бірлігі.
Ұдайы өсу коэффициенті - бұл көпті жеткілікті жататын қатынастардың жалпы санымен алғанда, елдегі жыныстар санына бөлінгенде анықталатын бірлік. Мысалы, ұдайы өсу коэффициентің бірлігі 'промилле' (‰) болады.
4. Салыстырмалы демографиялық көрсеткіштер не үшін қажет?
Салыстырмалы демографиялық көрсеткіштер өзара алмасуға, тез өтуден бастап сол жылдың күнінен бастапты жалпы адам санының ауымын артып отыруына байланысты. Солар шолулар арқылы қазіргі жағдайды анықтау, автономдықтар арасындағы мәндерді талқылау мен халықтың құрамынан бастап, бірдей елдердің демографиялық күйін қарсыластыру үшін қажетті болатын.
5. Ұдайы өсудің үш типінің айырмашылықтары бар ма?
Ұдайы өсудің үш типі бар: балалар, молодежі және атқарушы үшін. Айырмашылықтары жас адамдар, молодежі мен қаржылық құрылыс туралы мағлұматтың жетістіктеріне жатады.
6. Халықтың ұдайы өсуіне қандай факторлар ықпал етеді?
Ұдайы өсуді ыңғайлылау үшін елдегі социалды, медициналық, теңіздік факторлар, экономикалық жетістіктер, қаржылық, саяси және заңнамал факторлар әкімшілік етуі керек. Оларда салауатты өмір салту, оң шарттарды ұйымдастыру, қазақтың өз елінде қол жеткізу, мүмкіндіктер жумысының жасалуы және қаржы таралып отыруы гн иесімдерге байланысты болады.
7. Депопуляция деген не? Депопуляция күшті байқалатын аймақтарға мысал келтіріңдер.
Депопуляция - бүгінгі адам саны мен өсу ретінде кеміту мәселесін анықтау енгізетін социологиялық шығармалардың бірі. Біраз мәтінмен сөйлесу керек болғанда, депопуляция деген сөз тілде "қарапайымалау", "қамлау", "кему" деген мағынасы бар. Бір мемлекеттік немесе аймақтық депопуляция дегенді, оларға қиылу немесе өздікті кеткендікке байланысты. Үлкен қалалар немесе апаттан үзек аралықтардағы көптеген аймақтар басқауыш ғана депопуляцияны талдау үчін қолданылады. Мысалы, Япониядағы солар депопуляцияның күшті аймақтарына бір мысал бола алады.