Модель (фр. modele, лат. modulus – өлшем)[1] – белгілі бір зерттелетін нысанның ой түсінігі арқылы немесе материалдық түрде жасалған шартты үлгісі (бейнесі, сұлбасы, сипаттамасы, т.б.). Модель мен түп нұсқаны бір-бірінен абсолютті түрде айыруға болмайды. Қарастырылып отырған құбылыс немесе процесс абстрактылық нысандар мен математикалық заңдылықтар түрінде берілетін модель математикалық модель деп аталады. Модельдің ең қарапайым түрі нысандарды көрнекі етіп сурет, кескін, сызба формасында графиктік түрде көрсету. Модельдің екінші түріне – нысандардың, процестер мен құбылыстардың ауызша (қандай да бір тілдің көмегімен) суреттелуі, сипатталуы жатады. Үшінші түрі –ақпараттық-логикалық модель, ауызша сипатталған нысанды кескіндеп көрсету (формалау). Төртінші түрі – динамиканың ішкі заңдарын, өзара әсерін, қасиеттерін көрсететін физикалық нысандардың, құбылыстар мен процестердің математикалық түрде сипатталуы. Мысалы, белгілі бір физикалық процестің уақыт ішінде өтуін баяндайтын дифференциялдық теңдеулер жүйесі осы процестің моделі деп аталады. Модель ұғымы логика, математика, физика, химия, кибернетика, лингвистика, т.б. ғылым салаларында қолданылады. Ғылымда модель ұғымы әдетте модель жасау әдісін қолдануға байланысты аталады. Алгебра мен математика логиканың тоғысқан жерінде арнаулы пән – модельдер теориясы қалыптасты.[2]
// PascalABC.NET 3.1, сборка 1230 от 27.04.2016 const КолСтрок=3; КолСтолбцов=5; begin var Массив: array [1..КолСтрок,1..КолСтолбцов] of integer; var СуммыПоСтрокам: array[1..КолСтолбцов] of integer; Writeln('Введите элементы массива (',КолСтрок,',', КолСтолбцов,') построчно:'); for var строка:=1 to КолСтрок do for var столбец:=1 to КолСтолбцов do begin Read(Массив[строка,столбец]); СуммыПоСтрокам[строка]+=Массив[строка,столбец] end; Writeln('Суммы построчно:'); for var строка:=1 to КолСтрок do Print(СуммыПоСтрокам[строка]) end.
// PascalABC.NET 3.1, сборка 1230 от 27.04.2016 function FS(a,b:real):=0.5*a*b; begin var a,b:real; Write('Катеты первого треугольника: '); Read(a,b); var S1:=FS(a,b); Write('Катеты второго треугольника: '); Read(a,b); var S2:=FS(a,b); if S1>S2 then Writeln('Площадь первого треугольника больше') else if S1<S2 then Writeln('Площадь второго треугольника больше') else Writeln('Площади треугольников равны') end.
Тестовое решение Катеты первого треугольника: 4.18 6 Катеты второго треугольника: 5.4 3.9 Площадь первого треугольника больше
Модель (фр. modele, лат. modulus – өлшем)[1] – белгілі бір зерттелетін нысанның ой түсінігі арқылы немесе материалдық түрде жасалған шартты үлгісі (бейнесі, сұлбасы, сипаттамасы, т.б.). Модель мен түп нұсқаны бір-бірінен абсолютті түрде айыруға болмайды. Қарастырылып отырған құбылыс немесе процесс абстрактылық нысандар мен математикалық заңдылықтар түрінде берілетін модель математикалық модель деп аталады. Модельдің ең қарапайым түрі нысандарды көрнекі етіп сурет, кескін, сызба формасында графиктік түрде көрсету. Модельдің екінші түріне – нысандардың, процестер мен құбылыстардың ауызша (қандай да бір тілдің көмегімен) суреттелуі, сипатталуы жатады. Үшінші түрі –ақпараттық-логикалық модель, ауызша сипатталған нысанды кескіндеп көрсету (формалау). Төртінші түрі – динамиканың ішкі заңдарын, өзара әсерін, қасиеттерін көрсететін физикалық нысандардың, құбылыстар мен процестердің математикалық түрде сипатталуы. Мысалы, белгілі бір физикалық процестің уақыт ішінде өтуін баяндайтын дифференциялдық теңдеулер жүйесі осы процестің моделі деп аталады. Модель ұғымы логика, математика, физика, химия, кибернетика, лингвистика, т.б. ғылым салаларында қолданылады. Ғылымда модель ұғымы әдетте модель жасау әдісін қолдануға байланысты аталады. Алгебра мен математика логиканың тоғысқан жерінде арнаулы пән – модельдер теориясы қалыптасты.[2]