Есептеу техникасының даму тарихы ерте кезден-ақ басталды: XVII ғасырдың 40-жылдарында Б.Паскаль – сандарды қоса алатын механикалық құрылғыны ойлап тапты; XVIII ғасырда В.Лейбниц сандарды қоса және көбейте алатын құрылғы жасап шығарды; XIX ғасырда Ч.Бэббидж механикалық машинаны программа арқылы басқару жүйесімен біріктірді; XX ғасырдың 30-шы жылдарының соңында Америкада қосу, азайту элементтері, электрондық жад, механикалық компонент енгізілген ЭЕМ құрастырылып шықты. Алғашқы ЭЕМ-ді құру және оның жұмыс істеуінің теориялық негіздерін 1946-1947 жылдары атақты математик, кибернетик Джон фон Нейман дайындап шықты. Мұнда өңделетін ақпарат пен өңдеу программасын сандық түрде дайындау, деректер мен программаны машинаның жадында орналастыру тәсілдері қарастырылған.
ЭЕМ-ры мынадай буындардан тұрады:
1)бірінші буын – ЭЕМ-нің ішкі құрылымы элементтері жеке бөлшектерден дайындалған электрондық-логикалық схемаларға негізделген болатын. Бұл бөлшектердің негізгілері – ваккумдық электрондық шамдар. Мұндай компьютерлердің көлемі үлкен, сенімділігі жоғары емес, тездік жылдамдықтары 1 секундта 5-6 мың қарапайым операция шамасынан аспайтын: екі санды қосу, көбейту, символдарды салыстыру сияқты қарапайым операциялар, ал оны орындайтын команда машиналық команда деп аталды. Машиналық команданы орындататын программалау жұмысы көп еңбекті қажет етті;
2)екінші буын – транзисторды ойлап шығаруға байланысты, негізгі элементтері жартылай өткізгішті транзисторлардан тұратын ЭЕМ-ры жарыққа шықты. Бұл машиналардың сыртқы аумағы, массасы, энергияны пайдалану шамасы көп төмендеді. Бұл ЭЕМ-да Алгол, Фортран, Бейсик және т.б. программалау тілдеріндегі программалармен жұмыс істеу мүмкіндігі туды. Тиімді программа құру технологиясына жету арқылы жұмсалатын адам еңбегін үнемдеудің екінші кезеңі басталды;
3)үшінші буын – элементтік негізі жартылай өткізгішті интегралдық схема (ИС) болатын ЭЕМ-ры жасалына бастады. Интегралдық схема (ИС) – мүмкіндігі күрделі транзисторлық схемадай болатын, аумағы 1 шаршы см-ге жетпейтін функционалдық блок. Ол жартылай өткізгішті кристалдан (негізінен кремнийден) тұрады да, элементтері он мыңдаған-миллиондаған транзисторлардан, диодтар, конденсаторлар, резисторлар арнайы тақшада тұтас құрастырылады. Тақша – түрлі электрондық схемаларды орналастыруға мүмкіндік беретін арнайы материалдан құрылған көп қабатты пластинка. Интегралдық схеманы пайдалану ЭЕМ-ның сыртқы аумағын шұғыл кішірейтуге және оның жұмыс өнімділігін көп мыңдаған есе жоғарылатуға себеп болды;
4)төртінші буын – элементтік негізі үлкен интегралдық схема (ҮИС) және аса үлкен интегралдық схема (АҮИС) болатын ЭЕМ-ры жасалына бастады. Бұл ЭЕМ-ры білімді нәтижелі түрде өңдей алатын, параллель жұмыс істейтін ондаған микропроцессорлар жиынтығынан дайындалып шықты. Машина жұмысын басқарушы және арифметикалық-логикалық ақпаратты өңдеуге арналған компьютердің негізгі құрылғыларын бірге қосып процессор деп, ал бір немесе бірнеше АҮИС-дан тұратын дербес компьютер (ДК) процессорын микропроцессор деп атайды.
ЭЕМ-ры қолданылуына қарай мынадай топтарға бөлінеді: үлкен ЭЕМ (электрондық есептеу машинасы), мини-ЭЕМ, микро-ЭЕМ және дербес компьютерлер.
5)1990 жылдардан бастап объектілі-бағдарлы программалау тілдері сияқты электрондық құралдары жаңа типті етіліп күрделі дамытылған бесінші буын ЭЕМ-ры дайындалып шықты.
Из двоичной системы счисления очень просто можно перевести в 2ⁿ-ичную систему счисления. Для этого надо справа налево разбить число на n разрядов и каждую группу отдельно перевести. Поэтому 29₁₀ и 99₁₀ сначала переведём в двоичную с разложения степени двойки, а затем переведём в восьмеричную (n=3) и шестнадцатеричную (n=4) системы счисления. Саму таблицу с триадами и тетрадами (для n=3 и n=4 соответственно) смотри в приложении.
1) 10000111101₂010|000|111|101 - разбили на триады для перевода в восьмеричную. Вначале добавили 0, чтобы было по три цифры.
2 0 7 5 --> 10000111101₂ = 2075₈
0100|0011|1101 - разбили на тетрады для перевода в шестнадцатеричную. И опять добавили 0, чтобы было уже по четыре цифры.
4 3 D --> 10000111101₂ = 43D₁₆
2) 1010101010₂001|010|101|010 - разбили на триады
1 2 5 2 --> 1010101010₂ = 1252₈
0010|1010|1010 - разбили на тетрады
2 А А --> 1010101010₂ = 2AA₁₆
3) 29₁₀29₁₀ = 16+8+4+1 = 1·2⁴+1·2³+1·2²+0·2¹+1·2⁰ = 11101₂
011|101 - разбили на триады
3 5 --> 11101₂ = 29₁₀ = 35₈
0001|1101 - разбили на тетрады
1 D --> 11101₂ = 29₁₀ = 1D₁₆
4) 99₁₀99₁₀ = 64+32+2+1 = 1·2⁶+1·2⁵+0·2⁴+0·2³+0·2²+1·2¹+1·2⁰ = 1100011₂
001|100|011 - разбили на триады
1 4 3 --> 1100011₂ = 99₁₀ = 143₈
0110|0011 - разбили на тетрады
6 3 --> 1100011₂ = 99₁₀ = 63₁₆
![Переведите в восьмеричную и шестнадцатеричную системы счисления 10000111101[2] 1010101010[2] 29[10]](/tpl/images/0931/3882/b0ce2.jpg)
Это могут быть формулы (Законы Ньютона ), таблица (Периодическая таблица Менделеева ),и текст ( программы на языке программирования ).