Қола дәуірі – адамзат қоғамындағы тарихи-мәдени кезең. Ол қола металлургиясының кең қанат жайып, еңбек құралдары мен қару-жарақ жасауға арналған негізгі материалға айналуымен сипатталады. Бұл кезде неолит дәуірінің мәдениеті дамып, металл игеріле бастады. Негізінен, қола дәуірі мәдениеттері осы металл кендері көп жерлерде дамыды. Мұндай өңірлерде дайындалған қола бұйымдар бірте-бірте іргелес жатқан жерлерге де тарады. А мысты энеолит дәуірінде игерген болатын. Оған қарағанда, қоланың қатты әрі берік болуы құрал-саймандардың сапасын арттырып, еңбек өнімділігін жоғарылата түсті. Қола дәуірінің хронологиялық шегі б.з.б. 4-мыңжылдықтың аяғы мен б.з.б. 1-мыңжылдықтың басын қамтиды. Ежелгі қола құралдары Оңтүстік Иран, Түркия мен Месопотамиядан табылды. Кейінірек олар Мысырға (б.з.б. 4-мыңжылдық аяғы), Үндістанға (б.з.б. 3-мыңжылдық соңы), Қытайға (б.з.б. 2-мыңжылдық ортасы) және Еуропаға, Қазақстанға (б.з.б. 2-мыңжылдық) тарады. Қола дәуірінің Америкада өз тарихы бар. Мұнда металлургия орталығы Перу мен Боливия жерінде болды. Африкадағы қола дәуірі туралы мәселе археологиялық зерттеулердің жеткіліксіздігіне байланысты әлі толық шешілмей келеді.Қола дәуірінде Азияда бұрын қалыптасқан қала мәдениеті (Месопотамия, Элам, Мысыр, Сирия) одан әрі дами түсті және жаңа мәдениеттер (Үндістанда – Хараппа, Қытайда – Инь) қалыптасты. Мұндай жағдай Еуропада да байқалды. Қала жұрттары, сарайлар, жергілікті жазу, т.б. деректер Еуропадағы өзіндік мәдени орталық еді. Бұл дәуірде кен қорына бай Кавказдың маңызы зор болды. Ол Шығыс Еуропаның далалық аудандарын мыс бұйымдарымен жабдықтайтын Еуразиядағы ең ірі металлургия орталықтарының біріне айналды.
Обострение классовых противоречий неизбежно должно было привести к возникновению государства, призванного защищать классовые интересы рабовладельцев в их взаимоотношениях с рабами и беднейшими слоями населения. Государство необходимо было и для организации военных походов в соседние страны, и для ведения внешней торговли, постоянно обеспечивавшей развивающееся рабовладельческое хозяйство необходимым притоком дешевой рабочей силы – рабами, а также снабжение страны недостающим сырьем и ремесленными изделиями. Наконец, государственная власть должна была охранять границы страны от нападения соседних кочевых племен и более мощных государств.
Алишер Навои
Алишер Навои был тюркским поэтом, приверженцем суфийского движения. Также был государственным деятелем Хорасана. Жил в Афганистане, но советские историки считают его узбекским поэтом и философом. Но мнения историков разделяются, и некоторые считают, что он уйгур.
Его произведения: «Пятерица», «Фархад и Ширин», «Семь планет» и так далее.
под псевдонимом Навои – писал на чагатайском языке, а под псевдонимом Фани он писал на персидском. Это послужило развитию языков.
Улугбек
Улугбек был среднеазиатский политический деятель Тимуридов. Улугбек был внуком Тамерлана. Также был математиком, астроном, просветителем.
Достижения: создал важнейшую обсерваторию средневековья, приобрел титул Гурагани, сделал из Самарканда экономический и культурный центр торгового пути, написал труд под названием «Новые Гурагановы таблицы», а также написал «Историю четырех улусов».
Бабур
Бабур был правителем Индии и Афганистана, а также полководцем, поэтом и писателем.
Достижения: основан династию Бабуридов (или империю Великих Моголов), а также захватил Северную Индию, установил доверительные отношения с Шейбанидами, получил Восточный Афганистан, Пенджаб, реку Ганга до Бенгалии. Написал «Бабур-наме».