Бабажы-қатын кесенесі – Қазақстандағы 10—11 ғасырлардан сақталған сәулет өнері ескерткіші. Тараз қаласынан 18 км қашықтықтағы Айша бибі кесенесінің маңында орналасқан.
Текше тәрізді тік бұрышты, қызыл кірпіштен тұрғызылған ескерткіштің ауданы 6,8х6,8 м, биіктігі 5 м-ден астам; қабырғаларына қаланған кірпіштерінің көлемі 24х24х5 см. Қасбеті мен 2 қапталы бір-біріне ұқсас, мәнерлеп қаланған кірпіштен күн тәрізді өрнектер жасалған. Жоғары жағы аркалы, ішке кірер есік шығыс жақ қабырғасында. Қабырғалардан сегізқырлы барабанға ауысатын тромпбелдеу жасалған. Оның үстінен ішкі еңсенің 16 қырлы күмбезі басталады. Ал сыртқы күмбезі биіктігі 86 см қырлы призманың үстіне орнатылған. Мұндай қобылы күмбездер Қазақстандағы Көккесене, Жұбанана сияқты көне ескерткіштерден кездеседі. Бір-біріне қаптай салған қос күмбез ескерткіштің ұзақ сақталуына себепші болған. Күмбез тұғыры аршамен құрсауланып, тақталардан суағарлар жасалуы сол кездегі құрылыс өнерінің өте жоғары дәрежеде болғанын көрсетеді.
Бабаджа-Хатун кесенесінің тұрғызылуы туралы аңыз Айша Бибі кесесінің салынуы туралы аңызбен тікелей байланысты. Аталған аңыздың түрлі нұсқалары бар. Кең таралған аңызға сәйкес - Айша Бибі XI ғасырдың танымал ғалымы мен ақыны Хәкім Сүлеймен Бақырғанидің қызы болған. Ол өмірден озғанынан кейін Айша Айқожы шейхтің тәрбиесінде болды. Бірде Тараз әміршісі Қарахан Мұхаммед (Тараз қаласындағы кесене оның құрметіне тұрғызылған) қыз балаға үйленгісі келді, алайда Айшаның тәрбиешісі бұған келісім берген жоқ. Содан кейін қыз бала алдап-арбаумен Тараз қаласына қоныс аудартылды. Өкінішке орай, әмірші онымен жүздесу мүмкіндігінен мәңгі айырылды, өйткені қыз бала бас киімде жасырынған жыланның шағуынан Аса өзенінің жағалауында қаза тапты. Қыз баланың өмірден озуына байланысты қайғыға салынған Қарахан дәл сол жерде ерекше сәулетті кесене тұрғызды. Айша Бибінің күтушісі кесененің сақтаушысы болды және қайтыс болғанынан кейін Айша Бибіден 20 қадам жерде Бабаджа-Хатун кесенесінде жерленді.
Кесене сәулеттік композицияның қарапайымдылығымен, монументтілігімен және пішіндердің аса әсемдігімен ерекшеленеді. Көлемді композицияның тұрақтылығы мен тақтатастан жасалған төсеніші бар тас іргетастан тұрғызылуының арқасында кесене осы уақытқа дейін сақталған. Оның шаршы тұрпаттас ғимараты он алты қырлы жұмыр қабырғада орналасқан қырлы күмбезбен көмкерілген; қасбет қабырғаларының беті жерге жетпейтін қуыстармен, әшекейлеп қаланған бойтұмарлармен безендірілген. Бас қасбеттің ортасында кесенеге баратын дөңгелек қақпа тұрғызылған. кесененің бас қасбетінің парапетінде араб тілінде: «Бұл Бабаджа-Хатун қабірі. Оны салушы...» деген жазу қалдықтары сақталған.
Кесененің шаршы тұрпаттас пішіні бар, оның мөлшері 6,8х6,8х5,0 метр, қабырғалардың қалыңдығы 1,23 метрге жетеді. Мөлшері 24х24х 0,5 см болатын ашық күйдірілген кірпіштен қаланған. Бабаджа-Хатун кесенесінің сәулеттік композициясы қарапайым, әрі безендірулері аз. Ғимарттың үш қасбетінде (батыс қасбеттен басқа) қуыстар мен бойтұмарлар өрнектелген. Басты қасбет жанама қасбеттерден парапеттің болуымен ғана ерекшеленеді.
Қасбет қабырғаларының беті жалған арка тәріздес жалған терезелермен және қуыстармен безендірілген. Терезелер үстінде әшекейлеп қалаумен орындалған, кірпіштен қаланған шеңберлер бар. Декоративті қуыстар мен бойтұмарлар қабырғаға қаланған, кесіндісінде тік қырлы науаны жасайтын П әрпі түріндегі шеңбердің ішіне салынған. Жиектеменің үстімен бұрыштары сыртқы қабырғаға қарай бұрылған қосарланған кірпіштерден тұратын тісті көлденең жолақ өтеді. Осындай жиектемелер күмбез қойылған парапет пен барабанның үстімен бойлай өтеді. Қабырғалардан сегіз қырлы қабырға мен күмбезге өтетін жер тромпалармен бүркемеленген. Кесене қашалған барабанмен көмкерілген, ол 16 қырлы конус күмбез үшін негіз болды. Өкінішке орай, тарихи күмбез осы уақытқа дейін сақталған жоқ. 1981 жылы күмбез Қазжобареставрация институтының жобасы бойынша қайта жаңартылды.
Объяснение:
политика александра невского
александр невский был одаренным политиком, полководцем и дипломатом. первое ему людьми так, чтобы сохранить, порой, их от самих себя, чтобы не спровоцировать монголо-татар к новым и новым погромным нашествиям. забегая вперед, можно сказать, что талант полководца позволил александру защитить северо-западные границы руси от погрома и насильного внедрения католической веры западом. военные победы ему в людьми. ведь они потянулись за александром, прислушались, доверились ему, вспомнив, какие победы во имя руси, он совершил.
невская битва. ледовое побоище.
утром, 15 июля 1240 года, протрубил рог, и войско александра атаковало шведский лагерь. точно по плану были перерублены сходни. началась битва. в кровавой сече александру удалось ранить биргера в голову. новгородец по имени гаврила олексич верхом ворвался на шведскую ладью, дрался со на их корабле, был сброшен в воду, остался жив и снова вступил в бой. героически погиб слуга александра – ратмир, пешим бившийся со многими противниками. в бою новгородцы и суздальцы покрыли себя вечной славой. не ожидавшие нападения шведы бежали, кто уцелел, на свои корабли и спешно отплыли в сторону финского залива. они потеряли в битве более 200 знатных воинов, а прочих – «без числа». новгородцы и суздальцы нагрузили оставшиеся около берега шведские корабли трупами врагов и отправили вдогонку за уплывающими. потери были удивительно малы: погибло всего 20 человек.
победа принесла александру ярославовичу громкую славу. обычно к имени князя прибавляли название города, в котором он княжил, к имени великого полководца прибавили название реки, на которой была одержана грандиозная победа. теперь александра стали почетно величать невским.
новгород был спасен, но угроза западной интервенции сохранилась. шведы отступили, но остались еще немцы, тевтонские рыцари. в тот же год, когда была одержана победа, князь александр ссорится с новгородцами (сильна была новгородская удаль) и покидает новгород. в его отсутствие происходит немало бед. немцы усиливают натиск на изборск, стремясь к завоеванию пскова. изборск был взят, сожжен, его население безжалостно уничтожено. псков отправил войско навстречу неприятелю, но оно было разбито. вскоре пал и сам псков. над новгородом нависла смертельная опасность. новгородцы, посчитав, что гордыня не стоит жизни, сочли за благо пригласить александра невского обратно на княжение. полководец согласился, и, получив немалое войско, двинулся освобождать землю. вскоре псков был возвращен. немцы отступали в сторону чудского озера. на его западном берегу тевтонским рыцарям пришлось принять бой. и вот, решающее сражение произошло 5 апреля 1242 года на льду чудского озера, получив название «ледовое побоище»
в 1251 году александр приезжает в орду батыя, заводит дружбу с его сыном сартаком, потом и братается с ним, став тем самым приемным сыном хана, его родственником.
это то что тебе надо или