Будущий знаменитый российский флотоводец родился в 1806 году в родовом имении Ивановское Старицкого уезда Тверской губернии[1], расположенном рядом с селом Рясня, также принадлежавшим роду Корниловых, в семье иркутского и тобольского губернатора Алексея Михайловича Корнилова и Александры Ефремовны Фан-дер-Флит.
В 1821 году был определён в Морской кадетский корпус, окончил его в 1823 году, получил чин мичмана и был направлен служить на Балтийский флот. В 1824 году плавал на фрегате «Малый» и шлюпе «Мирный». В 1825 году прикомандирован к Гвардейскому экипажу.
Весной 1827 года капитан 1-го ранга М. П. Лазарев включил его в команду 74-пушечного линейного корабля «Азов», направлявшегося в Средиземное море. В Наваринском сражении мичман Корнилов, командовал тремя орудиями нижнего дека, по словам Лазарева
...был одним из самых деятельных, расторопных и исполнительных офицеров.За отличие в сражении был награждён орденом Святой Анны 4-й степени, французским орденом Святого Людовика, английским орденом Бани и греческим орденом В 1828 году произведён в лейтенанты. До 1830 года служил на «Азове» в Средиземном море, по возвращении на родину Корнилову были вручены новые награды — орден Святой Анны 3-й степени и медаль «За турецкую войну»
За отличную усердную службу и деятельность в турецкую войну 1828—1829 годов.В том же году последовало назначение на строящийся тендер «Лебедь», на котором провел две кампании на Балтике. В январе 1833 года был переведён на Черноморский флот, служит на линейном корабле «Память Евстафия» офицером для особых поручений при командующем эскадрой контр-адмирале Лазареве. В том же году принял участие в Босфорской экспедиции, награждён орденом Святого Владимира 4-й степени и турецким золотым знаком отличия.
На командных должностях[править | править вики-текст]В 1834 году стал командиром брига «Фемистокл», который был направлен в Стамбул в распоряжение русской миссии в Турции. В 1835 году, выполняя поручения русского посла в Греции, познакомился там с живописцем К. П. Брюлловым и художником Г. Г. Гагариным. В Россию Брюллов и Гагарин возвращались на «Фемистокле». По пути Брюллов написал портрет Корнилова.
Весной 1835 года Корнилов был произведен в чин капитан-лейтенанта. В 1836 году принял командование корветом «Орест». За успешное командование награждён орденом Святого Станислава 3-й степени.
В 1837 году в переводе Корнилова выходит книга капитана английского флота Гласкока «Морская служба в Англии, или Руководство для морских офицеров всякого звания».
Не и двух лет, как Корнилов получает назначение на должность командира фрегата «Флора», строившегося на Николаевских верфях. 1 января 1838 года Корнилов был назначен командиром строящегося линейного корабля «Двенадцать Апостолов». По заведённому командующим Черноморским флотом Лазаревым порядку, командир корабля обязан был лично следить за его строительством. По инициативе Лазарева и Корнилова корабль «Двенадцать Апостолов» впервые в русском флоте был вооружён бомбическими орудиями. Корнилов разработал и издал ряд приказов, распоряжений и инструкций, касающихся всех сторон организации службы на корабле. Разработанный им распорядок службы был признан образцовым и введен Лазаревым на всех кораблях Черноморского флота. Лазарев дал высокую оценку кораблю «Двенадцать Апостолов»:
В 1838 году участвовал в высадке десанта на Кавказском побережье: разрабатывал план высадки и командовал половиной гребных судов при перевозке десанта с корабля на берег. За отличие при высадке десанта в устье реки Туапсе произведён в капитаны 2-го ранга. В 1839 году участвовал в высадке десанта в устьях рек Субаши и Шахе, был награждён орденом Святой Анны 2-й степени. В 1840 году участвует в боевых действиях в районе рек Туапсе и Псезуапе: в декабре, за большие заслуги в подготовке и высадке десантов на побережье Кавказа произведён в капитаны 1-го ранга.
В 1843 году составил проект руководства о сигнальных флагах и издал написанную им книгу «Штаты вооружения и запасного снабжения военных судов Черноморского флота всех рангов». За эту работу был награждён орденом Святого Станислава 2-й степени с императорской короной[2].
В 1842—1845 годах Корнилов находился в практических плаваниях на линейном корабле «Двенадцать Апостолов». За отличную службу 11 сентября 1845 года удостоен ордена Святого Владимира 3-й степени.
В 1846 году был командирован в Англию для заказа и наблюдения за постройкой пароходофрегата «Владимир» и для исполнения других поручений, знакомился с последними усовершенствованиями конструкций и механизмов паровых и железных судов на британских верфях. 17 октября 1848 года Корнилов на пароходофрегате «Владимир» прибыл на Одесский рейд. 6 декабря 1848 года произведён в контр-адмиралы.
В 1849 году Корнилов был представлен, а в 1850 году утверждён в должности начальника штаба Черноморского флота. В представлении Корнилова на эту должность командующим Черноморским флотом Лазарев писал:
Ас , ас беру — өлім-жітімде жасалатын кәденің соңғысы, еске алу рәсімі. А. беруді “жылын беру” деп те атайды. Бұған арнайы сойылатын жылқыны марқұмның қырқында (қырқ күн өткен соң берілетін ас-су) тұлдайды. Оған көбінесе марқұмның мінген аты белгіленеді. Мұны жетісінде де белгілей береді. Тұлдау — сол аттың қара терін шығарып барып суыту. Жал-құйрығын күзеу. Сонан соң жүген-құрықтан азат етіп қоя беру. Қазақ А-ты бір жағынан той деп есептейді. Ат шаптырып, бәйге береді. “Аруақ риза болмай — тірі байымайды” дейтін қазақ дүниеден өткен туысқанының рухын риза етуді міндет санайды. А-тан кейін ол үйде (ауылда) қаралы ту түсіріліп, азалы күй тоқтатылады. Жесір қалған әйел тек ерінің А-ын берген соң ғана қайта тұрмысқа шығуға ерікті. А. беруге қайтыс болған адамның туыс, жекжат, дос-жарандары ат салысады. Осыған орай “Ас пен той ортақ” деген қағида қалыптасқан. Көзі тірісінде елге атағы жайылған, соңында қалған ағайын-туысы мол адамдардың А-ы ұлан-асыр той дәрежесінде өткен. Ондай А-та жүздеген ордалар, киіз үйлер тігіліп, үш жүзге бірдей сауын айтылған. Бұған әр елден есімі белгілі ақсақалдар, батырлар, ақындар, палуандар, әнші, жыршылар, көкпаршылар, мергендер арнайы шақырылып, жүйрік аттар келетін болған. 1860 ж. Ерден Сандыбайұлына А. берілгенде 500 үй тігілген, 160 жылқы, 200 қой сойылған. Ат жарыстың бас бәйгесі 100 жылқы болған. Осылай Ерденге үш рет А. берген. Үшеуіндегі шығын 1860 жылқы, 600 қой, 1000 саба қымыз болған. 1861 ж. Байдәулет Құлбекұлына берілген А-та бас бәйгеге 100 жылқы, 100 қой, 1 ақ отау, 10 түйе тігілген. 1874 ж. Лабақ Қуат баласының А-ы болған. Бұл А-қа 700 үй тігілген. Мұның сыртында шақырылғандар әруаққа деп малын, сойысын, сабасын және әкеледі. А-та елдің бірлігі мен байлығы, мырзалығы, біліктілігі сынға түседі. А. беру дәулетті адамдардың, ұйымшыл елдің ғана қолынан келген. Абылай ханның асы, Құнанбайдың әкесі Өскенбайдың асы, Қанжығалы Шауыпкел батырдың асы, Керей Сағынайдың асы, дулат Сыпатай батырдың асы бүкіл елге мәлім болып, аңызға айналған. Сағынайдың асына кеткен шығын атақты Тәж-Махал кесенесін салуға жұмсалған қаржымен бірдей болған.А. беру дәстүрі үзілмей жалғасып келеді. 1991 ж. Торғайдағы Ахмет пен Міржақыптың асы, 1992 ж. өткен Көкшетаудағы Абылай ханның, Ақмоладағы Бөгенбайдың, Талдықорғандағы Қабанбайдың астары халықтық дәстүрлердің қайта оралуының көрінісі болды.Әдеб.: Жүнісов А, Бабалар дәстүрі, А., 1992. Ас беру - дәстүр, қазақ қоғамының әлеуметтік-саяси, рухани қатынастар жүйесіндегі атқаратын функционалдық қызметі әр кезеңдердегі тарихи-этнографиялық, ғылыми, ғылыми-көпшілік әдебиет пен көркем шығармаларда көбінесе отбасылық салт-дәстүрлер мен діни ғұрыптық жоралар жосындарының ішінде ат үсті ғана қаралып, арнайы зерттеу тақырыбы ретінде қаралмағаны белгілі. Көпшілік еңбектерде белгілі бір астардың көлемі, асты өткізу тәртіптері, ондағы орындалатын әртүрлі салт-дәстүрлік шаралар мен діни ғұрыптық жоралардың өткізілу (бәйге, балуан күресі, айтыс, жамбы ату, тұл аттың сойылуы, септің таратылуы, қаралы тудың сындырылуы т.б.) ретін суреттеу сияқты астың сыртқы формасын бейнелейтін деректердің тіркелуі басым. Ал астың қоғамдық қатынастарды реттеушілік әлеуметтік-саяси институционалдық рөлі жеке зерттеу тақырыбы ретінде әлі күнге дейін мүлде қаралмаған десе де боларлық.
Дәстүрлі қазақ қоғамының көп қырлы тіршілік қалыбының жоғары өркениеттілікке тән әлеуметтік-саяси ұйымдасу санаты жоғары дәрежеде болып, үйлесімді өмір сүруінің бұлжымастығын қамтамасыз ететін экономикалық-саяси, әлеуметтік және құқықтық қатынастар нормаларының жиынтығы болды. Өйткені салт-дәстүр дегеніміз адам қажеттілігін өтейтін барлық материалдық, әлеуметтік және рухани құндылықтардың тоғысы. Оның ішінде әсіресе қай халықта болмасын өлген адамды соңғы сапарға шығарып салуға байланысты қалыптасқан салт-дәстүрлері–уақыт тезіне көне бермейтін, ғасырлар бойы өзгеріске ұшырай қоймайтын белгілі бір әлеуметтік-қоғамдық көзқарастардың, идеялық нормалардың ең бір консервативті түрі болып табылады.
Қазақ халқының да өлген адамға байланысты әдет-ғұрып, салт-дәстүрлер тәртібі, белгілі бір табиғи-экологиялық кеңістікті игеру жолында қалыптасқан қоғамдық-әлеуметтік, саяси жүйелердің жиынтығы ретінде этнография ғылымының ең өзекті мәселелерінің бірі десек артық емес. Оның ішінде, әсіресе өлген адамды шығарып салуға байланысты ғұрыптық циклдің қорытынды нүктесін қоятын ас беру дәстүрінің маңызы зор. Бүгінгі күні тәуелсіз еліміздің өзіндік ұлттық-мемлекеттік идеологиялық тұғырнамасын жасау, қалыптастыру мен дамытуда сан мың жылдар белесінен бүгінгі күнге дейін мазмұнын жоғалтпай жеткен, ұлттың ұжымдық ұйтқысының негізі болған салт-дәстүр, әдет-ғұрып заңдарының танымдық, тәрбиелік және құқықтық мәні бар белгілері негіз болуы шарт.