Освоение сибирских земель началось в конце царствования Ивана IV Грозного. В то время главным пунктом для освоения стало Приуралье, находившееся во власти сольвычегодских купцов Строгановых.
Царь щедро спонсировал их деятельность, и Строгановы, владея огромным количеством деревень, активно вкладывали эти средства в развитие этих земель.
В основном Сибирь осваивалась крестьянами, однако этому предшествовало завоевание территории, принадлежавшей сибирскому ханству. В то время правил ханством хан Кучум. Для борьбы с ним Строгановы собрали казачий отряд количеством в 750 человек, во главе которого был поставлен Василий Тимофеевич Аленин, по прозвищу Ермак.
Отряд успешно отбивал территории, которые следом сразу осваивались приезжими крестьянами. Они были свободны от налогов кроме государственного. Освоению Сибири строительство острогов (специальных укреплений в виде городов).
В них располагалась администрация местности и базы воинских отрядов. Таким образом, города и остроги со временем развились в полноценные региональные центры.
С новой силой освоение Сибири продолжилось после окончания смутного времени. Русские стали продвигаться дальше вдоль северных морских берегов и южных границ Сибири.
Шаруалардың қоныстыру себебтері
Объяснение:
Шаруаларды Қазақстан аумағына қоныс аудару себептері
XIX ғасырдың 60-90-жылдарында жүргізілген әкімшілік реформалар қазақтардың жерін түгелдей мемлекеттің меншігі деп жарыялады. Ол реформалар Қазақстанды шаруалар арқылы кең көлемде отарлап алуға берік негіз қалады. Орыс шаруаларын шикі Ресейден қоныс аудару көп жағдайда қазақтарды ежелгі атамекенінен, қонысынан жаппай қуу және ең құнарлы жерлерін күштеп тартып алу арқылы жузеге асырылды. Егер XIX ғасырдың ортасына дейін Қазақстанға көбінесе Ресейден әскери топ пен казактар ғана қоныс аударып келсе, ғасырдың екінші жартысынан бастап жағдай түбегейлі өзгерді. Ресей шаруаларын қазақ даласына бұрын-соңды болып көрмеген кең көлемде жаппай қоныс аудару ісі мемлекеттік тұрғыда қолға алынды. Мұның бірқатар себептері болды. Біріншіден, 1861 жылы Ресейде шаруаларды басыбайлы езгіде ұстау жойылды. Шаруалар басыбайлы тәуелділіктен құтылды. Бірақ олар жаппай жерсіз қалды немесе ұлтарақтай шағын жерге ғана ие болды. Мұның өзі шаруалардың толқуын туғызды. Патша үкіметі шаруалар бүліншілігінің өрши түсуін болдырмау үшін оларды Қазақстан мен Сібіраумағына жаппай қоныс аударту шараларын ұйымдастыру жөнінде шешім қабылдады. Екіншіден, Ресей империясы қоныс аударушы шаруалар есебінен қазақ өлкесінің аумағында өзінің сенімді тірегін қалыптастыруды мақсат етті. Үшіншіден, патша үкіметі орыс шаруаларын жаппай қоныс аудару арқылы қазақтарды егіншілікпен айналысатын отырықшы өмір салтына көшіруді ойлады. Өйткені ондай жағдайда қыруар көп жер босап қалып, жергілікті халықты қатаң бақылауда ұстаудың тамаша мүмкіндігі туар еді. Төртіншіден, патша үкіметінің жергілікті халықты христиан дініне енгізу және орыстандыру жөнінде арам пиғылы да болатын. Бесіншіден, қоныс аударушы шаруалар Қазақстанды орыс империясының сарқылмас мол астығы бар алып қоймасына айналдыруы тиіс деп үміттенді. Өлкені казактар арқылы отарлау экономикалық тұрғыдан ойдағыдай онды нәтиже бермеді. Әскери қызметте жүрген казактар өлкедегі әскери гарнизондар мен шенеуніктер тобының өзін де азық-түлікпен жартымды қамтамасыз ете алған жоқ. Оның үстіне Ресейдің жерсіз шаруаларын жаңа жерде емін-еркін тамаша өмір сүруге болады екен деген хабарлары мен хаттары ол жақта қалғандарды еліктіре елеңдетті. Мұның өзі орыс шаруаларын одан сайын жаппай қоныс аударуға қызықтыра түсті. Шаруалардың жаппай қоныс аудара бастауы 1866 жылы Батыс Сібір бас басқармасы шаруалардың Қазақстан аумағына өз беттерінше қоныс аударуына рұқсат етті. Алғашқы қоныс аударушылар Сібірдің әр түрлі қалаларындағы мещандар және Тобыл губерниясындағы Қорған және Есілокругтарындағы шаруалар болды.
1861—1885 жылдар;
1886—1905 жылдар;
1906—1917 жылдар.