плюсы раздробленности:
маленькими территориями намного легче . происходит развитие и появляется больше самостоятельности у регионов. в пределах своих маленьких княжеств – государств было намного легче отстаивать свои территориальные интересы. раздробленность защищала интересы одного феодала. опираясь на собственные вооруженные силы князя, местный феодал мог легко справиться с восстанием крестьян, не прибегая к киева.
и культурное развитие продвигалось намного быстрее и эффективнее. возрастала и политическая роль городов. складывались мощные боярские корпорации, которые стремились сталь полновластными хозяевами на своих землях.
рост новых городов в удельных землях и развитие крестьянского хозяйства, освоение новых пахотных земель, умножение вотчин. при раздробленности маленькие вотчины получали «передышку», чему могли быстрее развиваться. это, безусловно, являлось положительным моментом.
набирала силу и развивалась православная церковь. создавались новые памятники культуры
минусы, их больше и они намного весомее:
ослабление руси перед внешними врагами. дробление государства на мелкие княжества приводило к тому, что ослабевал военный потенциал, облегчающий вторжение иностранных войск. внешняя угроза исходила в основном с запада. бесчисленные беды принесли и нашествия татар. многочисленные монгольские набеги стали причиной отставания земель от западных стран. был нанесен огромный ущерб , культурное развитие было на низком уровне. торговые связи с другими странами были практически приостановлены.
со времен ярослава мудрого земли терзали распри. на месте когда-то единого государства появляются многие княжества. не прекращающиеся междоусобицы довели страну до ужасающего состояния. правители феодальных княжеств были бессильны остановить разногласия внутри государства. войны между княжествами несли разруху и повсеместное разорение. междоусобные войны принесли разорению не только крестьянству, но и большим . они не прекращались даже тогда, когда стране угрожал внешний враг. вновь образовавшиеся княжества не находили между собой общий язык. для спасения руси необходимо было объединение всех земель.
упал международный авторитет государства. раздробленность ослабила государство политически. после утраты единства территорий русь начала терять свое могущество. ее авторитет в глазах соседских держав заметно ослаб. враги сразу начали предпринимать попытки к захвату земель.
столица государства – киев утратил свое могущество и был причиной раздоров. многие князья хотели видеть себя на великом престоле в киеве. власть в городе часто менялась. одни гибли в сражениях, другие были не в силах противостоять более сильным претендентам.
недоступность других регионов от важных морских и сухопутных торговых путей. при утере целостности государства многие области потеряли возможность иметь доступ к морским портам для торговых отношений с другими странами. те области, которые находились далеко от торговых путей, значительно уступали в развитии остальным.
Көне түркілер, Көне түркі халықтары — б.з V-XIII ғасырлары аралығында өмір сүрген. Олардың алғашқы мекені Алтай аймағы болған деп пайымдалады. Көне түркілердің Еуразия тарихынан алар орнын академик А.П.Окладников былай деп түйіндейді: “Сібірдегі көне түркілер Шығыстан гөрі Батыспен тығыз байланыста болды. Оның мәдениеті бұрын ойлағаннан да әлдеқайда бай әрі жарқын еді. Ертедегі Шығыс пен Батыстың мәдениеттері Байкөлдің жағасы, Аңғара мен Ленада сол кездегі өзіндік төл мәдениеттің орталығы бірде қосылып, бірде ажырасып тұрған. Оны білмей тұрып Еуразияның тарихын толық түсіну мүмкін емес. Археологиялық қазбалардан көргеніміздей Байкөл өңіріндегі түркі қорғандарындағы қазба байлықтардың жолы Дон мен Дунайға дейін жетіп жатқан”126. Яғни көне түркілердің жері мен оның шекарасы біздің дәуірге дейін анықталып болған. Түркілер өздерін Алтайдан шықтық дейді. Ол туралы көптеген аңыздар да бар. Түркілер туралы орта ғасырдағы көрнекті ғалым Мақмұт Қашқаридың “Түркі тілдерінің лұғатында” былай деген: “Ұлы Тәңір (Тенгри) айтады: Менің бір тайпа қосыным бар. Оларды түркі деп атап, күншығысқа қоныстандырдым. Кейбір тайпаларға ренжісем, түркілерімді қарсы аттандырамын!” Сондықтан түркілерге Тәңірдің өзі арнайы ат қойған. Жер жүзінің ең биік, ауасы таза бөлігіне қоныстандырып, “Өз қосыным” деп атаған. Оған қоса, “түркілер көрікті, өңі сүйкімді, жүзі мейірімді, әдепті, үлкендерін құрметтей білетін кішіпейіл, уәдеге берік, мәрт және сол сияқты көптеген жақсы қасиеттерге ие болған ашық-жарқын жандар” деген. Түркілердің тарихына зер салар болсақ, оның бізге белгілі соңғы үш мыңжылдығының әр кезінде Қытайды, Үндістанды, Таяу Шығыста Мысырға дейін және Еуропаны басып алған елдерде жүргізген саясаты жаңа айтып кеткен Мақмұт Қашқари анықтамасының дәлелі. Себебі, түркілер жаулап алған жерлерінде қоғамдық қатынастарды өзгертіп, жаңа прогрессивтік формация қалыптастыруға септігін тигізді. Сонымен қатар шет жерліктерді мойындай бермейтін еуропалықтардың Цезар мен Ескендірді емес, ғұн патшасы Аттиланы “Құдайдың қамшысы” деп атауы, оларға ренжіген Тәңір жіберген түркілердің қосыны деп қарау керек. Белгілі жазушы Е.Зарубин де өзінің Атиллаға арнаған романында осындай қорытындыға келеді. Түркілердің тағы бір ерекшелігі – олар ағылшындар мен ғолландтықтар және испан конкистадорлары сияқты өздері жаулап алған жердегі халықтарды жаппай қырып-жойып, геноцид жасаған жоқ.