Кыргызстандагы туризм саякатчыларга өткөн миң жылдыктардагы окуяларга сүңгүп кирип, жарым-жартылай унутулган тарыхтын байыркы сырларын үйрөнүүгө мүмкүндүк берген туризмдин толук кандуу багыты болуп саналат.
Кыргызстанга саякатка чыгып, Чолпон-Ата шаарынын жанындагы петроглифтер сакталган жерге барууга болот - алгачкы адамдардын аскага тартылган сүрөттөрү. Бул жерде сиз Тянь-Шань тоосунун алгачкы тургундарынын отурукташкан жашоо образы менен таанышууга мүмкүнчүлүк аласыз. Аман калган жүздөгөн аска сүрөттөрү Күндүн ибадатканасы болгон деп эсептелген кенен ачык аренада жаныбарларды, арабаларды жана мергенчилерди чагылдырат.
Дагы бир туристтик жай – Тамга капчыгайы, ал жерден «Тамга-Таш» уникалдуу таштары табылган, аны бүткүл дүйнө жүзү боюнча буддисттер ыйык деп эсептешет. Алар тибет жана буддист тиленүүсүндө жазуулар менен чегилген; Жазуулар 8-9-кылымдарга таандык. Бул таштардын кыргыз тоо капчыгайларында жайгашкандыгы жергиликтүү эл кылымдар бою сиңирип келген ар түрдүү маданий таасирлерден кабар берет.
Кыргызстандын тургундарынын көбү башында көчмөндөр болгон. Бир жерден экинчи жерге көчүп, алар байыркы тарыхтын же маданияттын изин калтырышкан эмес. Бирок, издеген саякатчылар Ысык-Көл облусундагы Көчмөндөр цивилизациясынын музейинен жана Чолпон-Атадагы Ысык-Көл тарыхый-маданий музейинен өткөндүн үзүндүлөрүн бириктирип, кыргыз турмушунун бүтүндөй картинасын көрө алышат.
Мындан тышкары, жергиликтүү тургундардын арасында боз үй конушунда түнөп, боз үй тигүүгө катышып, өзүңүздү көчмөн уруунун бир бөлүгү катары сезе аласыз. Кошумчалай кетсек, Кыргызстанда жаркыраган фестивалдар байма-бай өткөрүлүп, анда бийлерди жана ырым-жырымдарды, спорттук мелдештерди жана таттууларды таратууну көрүүгө болот. Мунун баары Кыргызстандын элинин турмушуна сүңгүүгө мүмкүндүк берет.
Бирок Кыргызстан дайыма эле көчмөндөрдүн өлкөсү болгон эмес. 9-кылымда бул аймакта Караханиддердин айбаттуу империясы бийликке келген. Байыркы Өзгөн менен Баласагун кылымдар бою областтык борбор катары кызмат кылып, абдан жакшы өнүккөн шаарлар болгон. Бүгүнкү күндө зыяратчылар дагы деле эл жашаган Өзгөндөгү мунараларга, күмбөздөр менен мончолорго суктанса болот, же кароосуз калган Баласагундагы атактуу Бурана мунарасына барышат.
Бир кезде бул аймак аркылуу Улуу Жибек жолу өтүп, Азиядан келген кербендер жергиликтүү катаал тоо жолдору жана капчыгайлар аркылуу Европаны көздөй көчүп келгендиги тууралуу далилдер Кыргызстанда да сакталып калган. Кыргызстандын Жибек Жолундагы эң белгилүү жер Кытай менен чектеш жерде жайгашкан Таш-Рабат кербен сарайы. Тарыхчылар Таш-Рабат Тянь-Шань тоо кыркаларынан өтүүчү кербендер үчүн база болгон деп эсептешет. Бул жерде соодагерлер жана саякатчылар аба ырайынын начардыгынан баш калкалоочу жай таап, бир аз эс алып, малын баккан. Мындан тышкары, Таш-Рабат көбүнчө каракчылардын жортуулдарында чеп катары кызмат кылган.
Азыркы тарыхка көз чаптырбай туруп Кыргызстандын тарыхый туризми толук эмес болмок. Совет дооруна кызыккан адам Бишкектеги Кыргыз мамлекеттик тарых музейи менен Жеңиш аянтына, ошондой эле Каракол шаарындагы Пржевальский атындагы музейге ыраазы болот. Бишкектин көп бөлүгү, анын ичинде борбордук Ала-Тоо аянты совет доорундагы архитектуранын классикалык үлгүсү. Убактыңызды туура пландаштырсаңыз, күзөтчүнүн алмашып жатканын да көрө аласыз. Ош шаарында Кыргызстандын эбегейсиз мамлекеттик туусунун жанынан Лениндин алп айкелин көрүүгө болот.
Кыргызстандын тарыхы, Борбордук Азиядагы бул оригиналдуу өлкө менен таанышыңыз – ошондо сиз өзүңүздүн көз карашыңызды кеңейтип гана тим болбостон, жергиликтүү элдин турмушунун жана маданиятынын өзгөчөлүгүнө чын жүрөктөн суктанасызсуктанасыз.
Средневековые города были окружены высокими стенами с башнями, а также глубокими ямами для защиты от нападения снаружи. В случае нападения горажане города состовляли военное ополчение. Стены ограничивали рост города, поэтому улицы делались крайне узкими, а верхние этажи домов нередко выступали над нижними. Узкие и кривые улицы городов были часто полутёмными, уличного освещения не существовало что делало купцов и бояр как и обычных людей легкой мешенью для воров и разбойников. Центральным местом в городе была обычно рыночная площадь, неподалёку от которой располагался городской собор . Мусор и нечистоты в городах обычно сбрасывали в реки или в близлежащие рвы, а то и вовсе на голову прохожим. В городах из за нечистот часто вспыхивали эпидемии, которые переносили как и тараканы с крысами, так и бродяги, часто бывали и пожары которые легко перекидывались с крыши на крышу и часто люди не успевали потушить и если город маленький сжигал добрую половину города .Основное население средневековых городов составляли ремесленники. Ими становились крестьяне, бежавшие от своих владельцев или уходившие в города на условиях выплаты владельцу оброка. Становясь горожанами, они постепенно освобождались от личной зависимости феодалу. Если бежавший в город крестьянин жил в нем в течение определенного срока, обычно — один год и один день, то он становился свободным. Лишь в дальнейшем в городах появились купцы. Хотя основная масса горожан занималась ремеслом и торговлей, многие жители города имели свои поля, пастбища и огороды вне городских стен, а отчасти и в черте города. Мелкий скот (козы, овцы и свиньи) нередко пасся прямо в городе, причём свиньи поедали мусор, остатки пищи и нечистоты, которые обычно выбрасывались прямо на улицу.
Очинение по истории «Путешествие по средневековому городу» или «Средневековый город» Я вошел в этот французский город утром через ворота в крепостной стене. Стражники только что открыли городские ворота, запертые ночью. Поэтому со мной в город въехало множество крестьян, которые везли на телегах товары на ярмарку.
Я попал в лабиринт узких улиц. По некоторым из них не смогла бы проехать даже повозка. Вдобавок вторые этажи домов сильно выступали над первыми. Мне пришлось пробираться в полутьме, держась за стены. Женщины громко переговаривались из окон над моей головой. Один раз сверху прямо на улицу выплеснули Я еле успел отскочить.
Улицы были очень грязными. На одной из них валялась в луже толстая свинья. В тупиках часто попадались по которым спокойно разгуливали крысы. Местные жители рассказали мне, что всего год назад в городе появлялась чума. Но опустошающей эпидемии, к счастью, не случилось.
Я добрался до улицы ремесленников. Здесь работали кожевники, кузнецы, столяры, ткачи, портные, обувщики, граверы, золотых и серебряных мастера. Двери каждой мастерской были открыты и над входом висела эмблема цеха, то есть объединения ремесленников. От местных жителей я также узнал, что в городе работает прядильная мануфактура, где трудится много людей.
Я вышел на центральную площадь, замощенную булыжником. Полюбовался башней-ратушей, в здании которой заседают мэр и муниципальные власти. По соседству с ней расположился главный городской собор. Он построен в готическом стиле. Его узкие башни с острыми шпилями как будто пытаются дотянуться до небес.
Над городом возвышался холм, на котором я увидел замок, окруженный стеной и рвом. Это была резиденция герцога Алансонского, феодала и владельца всех окрестных земель. Жители города не работали в его имении, но все равно полностью зависели от его гнева и милостей.
Кыргызстандагы туризм саякатчыларга өткөн миң жылдыктардагы окуяларга сүңгүп кирип, жарым-жартылай унутулган тарыхтын байыркы сырларын үйрөнүүгө мүмкүндүк берген туризмдин толук кандуу багыты болуп саналат.
Кыргызстанга саякатка чыгып, Чолпон-Ата шаарынын жанындагы петроглифтер сакталган жерге барууга болот - алгачкы адамдардын аскага тартылган сүрөттөрү. Бул жерде сиз Тянь-Шань тоосунун алгачкы тургундарынын отурукташкан жашоо образы менен таанышууга мүмкүнчүлүк аласыз. Аман калган жүздөгөн аска сүрөттөрү Күндүн ибадатканасы болгон деп эсептелген кенен ачык аренада жаныбарларды, арабаларды жана мергенчилерди чагылдырат.
Дагы бир туристтик жай – Тамга капчыгайы, ал жерден «Тамга-Таш» уникалдуу таштары табылган, аны бүткүл дүйнө жүзү боюнча буддисттер ыйык деп эсептешет. Алар тибет жана буддист тиленүүсүндө жазуулар менен чегилген; Жазуулар 8-9-кылымдарга таандык. Бул таштардын кыргыз тоо капчыгайларында жайгашкандыгы жергиликтүү эл кылымдар бою сиңирип келген ар түрдүү маданий таасирлерден кабар берет.
Кыргызстандын тургундарынын көбү башында көчмөндөр болгон. Бир жерден экинчи жерге көчүп, алар байыркы тарыхтын же маданияттын изин калтырышкан эмес. Бирок, издеген саякатчылар Ысык-Көл облусундагы Көчмөндөр цивилизациясынын музейинен жана Чолпон-Атадагы Ысык-Көл тарыхый-маданий музейинен өткөндүн үзүндүлөрүн бириктирип, кыргыз турмушунун бүтүндөй картинасын көрө алышат.
Мындан тышкары, жергиликтүү тургундардын арасында боз үй конушунда түнөп, боз үй тигүүгө катышып, өзүңүздү көчмөн уруунун бир бөлүгү катары сезе аласыз. Кошумчалай кетсек, Кыргызстанда жаркыраган фестивалдар байма-бай өткөрүлүп, анда бийлерди жана ырым-жырымдарды, спорттук мелдештерди жана таттууларды таратууну көрүүгө болот. Мунун баары Кыргызстандын элинин турмушуна сүңгүүгө мүмкүндүк берет.
Бирок Кыргызстан дайыма эле көчмөндөрдүн өлкөсү болгон эмес. 9-кылымда бул аймакта Караханиддердин айбаттуу империясы бийликке келген. Байыркы Өзгөн менен Баласагун кылымдар бою областтык борбор катары кызмат кылып, абдан жакшы өнүккөн шаарлар болгон. Бүгүнкү күндө зыяратчылар дагы деле эл жашаган Өзгөндөгү мунараларга, күмбөздөр менен мончолорго суктанса болот, же кароосуз калган Баласагундагы атактуу Бурана мунарасына барышат.
Бир кезде бул аймак аркылуу Улуу Жибек жолу өтүп, Азиядан келген кербендер жергиликтүү катаал тоо жолдору жана капчыгайлар аркылуу Европаны көздөй көчүп келгендиги тууралуу далилдер Кыргызстанда да сакталып калган. Кыргызстандын Жибек Жолундагы эң белгилүү жер Кытай менен чектеш жерде жайгашкан Таш-Рабат кербен сарайы. Тарыхчылар Таш-Рабат Тянь-Шань тоо кыркаларынан өтүүчү кербендер үчүн база болгон деп эсептешет. Бул жерде соодагерлер жана саякатчылар аба ырайынын начардыгынан баш калкалоочу жай таап, бир аз эс алып, малын баккан. Мындан тышкары, Таш-Рабат көбүнчө каракчылардын жортуулдарында чеп катары кызмат кылган.
Азыркы тарыхка көз чаптырбай туруп Кыргызстандын тарыхый туризми толук эмес болмок. Совет дооруна кызыккан адам Бишкектеги Кыргыз мамлекеттик тарых музейи менен Жеңиш аянтына, ошондой эле Каракол шаарындагы Пржевальский атындагы музейге ыраазы болот. Бишкектин көп бөлүгү, анын ичинде борбордук Ала-Тоо аянты совет доорундагы архитектуранын классикалык үлгүсү. Убактыңызды туура пландаштырсаңыз, күзөтчүнүн алмашып жатканын да көрө аласыз. Ош шаарында Кыргызстандын эбегейсиз мамлекеттик туусунун жанынан Лениндин алп айкелин көрүүгө болот.
Кыргызстандын тарыхы, Борбордук Азиядагы бул оригиналдуу өлкө менен таанышыңыз – ошондо сиз өзүңүздүн көз карашыңызды кеңейтип гана тим болбостон, жергиликтүү элдин турмушунун жана маданиятынын өзгөчөлүгүнө чын жүрөктөн суктанасызсуктанасыз.