Иран — страна древней и высокоразвитой цивилизации. Его обитатели еще в начале III тыс. до н.э. создали свою письменность и оригинальную культуру, которую затем и совершенствовали в течение многих тысячелетий.
Древнеиранские религии (зороастризм, зерванизм и манихейство) оказали значительное влияние на разработку философских воззрений античного мира и на возникновение эсхатологических учений в христианстве и исламе. Многие произведения древней и раннесредневековой иранской литературы были переведены на арабский, сирийский, армянский и другие языки, а затем — в эпоху Возрождения и позднее — дали сюжеты для литературных памятников Запада и Востока. Произведения искусства, созданные мастерами Древнего Ирана, прочно вошли в сокровищницу мировой культуры.
Исконным населением юго-западной части Ирана были эламиты, родственные, как полагают многие ученые, дравидийским племенам, жившим к востоку от них, в Белуджистане. В западных предгорьях Загроса и на территории северо-западного Ирана жили племена неиндоевропейского происхождения, в том числе хурриты, маннеи, луллубеи и др. На рубеже XII-XI вв. до н.э. на территории Западного Ирана стали селиться мидийские и персидские племена, которые впоследствии заняли все Иранское нагорье и ассимилировали автохтонное население.
В истории Древнего Ирана четко выделяются следующие этапы:
время возникновения и расцвета эламской цивилизации (с конца IV тыс. до конца VII в. до н.э.);мидийская эпоха (VIII — середина VI в. до н.э.);ахеменидский период (с середины VI в. до 330 г. до н.э.);парфянское время (середина III в. до н.э. — приблизительно 224 г. н.э.).
1) Білімділігі: аңыз-әңгімелер туралы оқушыларға түсінік беру, Жошы хан туралы мәлімет айту
2) Тәрбиелігі:көркем әдебиетті сүйіп оқуға тәрбиелеу, жамандықтан аулақ болып, адамгершілік тәрбие беру;
3) Дамытушылығы:оқушылардың сөйлеу тілін жетілдіру, ізденіске баулу
Сабақтың түрі:дәстүрлі сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:түсіндіру, іздендіру, сұрақ-жауап, әңгімелесу, мәнерлеп оқыту, талдау, пікірталас, топтық жұмыс
Сабақтың көрнекілігі: оқулық,
Пәнаралық байланыс:қазақ тілі, тарих, жаратылыстану
Сабақтың барысы:
ҰйымдастыруҮй жұмысын сұрауСабақты түсіндіру4. Тапсырмалармен жұмыс
5. Сабақты бекіту
6. Үйге тапсырма беру
7. Бағалау
1. Ұйымдастыру:оқушылармен сәлемдесу, түгендеу
2. Үй жұмысын сұрау: үйге берілген тапсырманы тексеру, өткен сабақта өтілген шығарманың мазмұнын сұрау
1. Аңыз-әңгімелер дегеніміз не?
2. Аңыздардағы негізгі кейіпкерлер кімдер?
3. Асанқайғы туралы кім айтады?
3. Сабақты түсіндіру:
Аңыз кейіпкері Жошы хан – тарихта болған адам, атақты жаһангер Шыңғыс ханның үлкен ұлы. Аң аулауға шыққанда Жошының ұлын құлан шайнап өлтіреді. Мұндай аңыздың болғандығын тарих растайды.
Ханға баласының қаралы хабарын жеткізуші адамның жазасы – өлім. Баламды естірткен адамның құлағына қорғасын құямын деп жарлық қылады. Қара халықты өлім жазасынан құтқару үшін, домбырашы күй тарту арқылы ханға жеткізеді. Осы естіртуден кейін хан домбырашыға тиіспей, оның домбырасына қорғасын құйған екен дейді.
Тапсырмалармен жұмыс:
Бұрыннан таныс емес сөздерді сөздік дәптерлеріне жазғызу. Мағыналарын ашу.
Қазақ аңыздары – тарихта болған адамдардың айтқан сөздері, істеген игі әрекеттері біреуден-біреуге айтыла-айтыла аңызға айналып кеткен.
Сұрақтарға жауап беріңдер:
Жошы хан деген кім?Жошы ханның әрекеті туралы сендер не дейсіңдер?Әке қайғысын қалай сезінесіңдер?Домбырашы не үшін ханға күй арқылы естіртті деп ойлайсыңдар?Осы аңыз туралы кино немесе мультфильм көргендерің бар ма?Онда бұл аңыз қалай сипатталады?Өздеріңді халықтың, домбырашының орнына қойып көріңдер. Осы жайсыз хабарды сендер қалай естіртер едіңдер? «Жошы ханның баласының өлімін естірту» деген тақырыпта естірту-өлең шығарып көріңдер.
Кейс технологиясы арқылы жұмыс жүргізу:
Оқушылар топтарға бөлініп, өз ішінен төмендегідей рөлдерді бөліп алады.
Баяндаушы: оқиғаның мазмұнын толық айтып, түсіндіреді.
Қарсы сұрақ қоюшы: осы шығармамен келіспейтіндігін айтып, шығармадағы келеңсіз жағдайдар туралы ой өрбітеді. (Жошы ханның қатігездігі, т.б.)
Дәлелдеуші: қарсы сұрақ қоюшының сұрақтарына нақты дәлел тауып айтуға тырысады.
Сараптаушы: екі жақтың қорытынды шешімін айтып, дұрыс, бұрысын сараптайды.
5.Сабақты бекіту, қорытындылау:
Аңыз – әңгімелер дегеніміз не?
Жошы хан кім?
Ол қай ғасырда өмір сүрген?
6.Үйге тапсырма беру:
«Ақсақ құлан, Жошы хан» мазмұндау. Жырды жаттау. 70-бет.
