Қазақ халқы ерте заманнан-ақ табиғатқа етене жақын өскендіктен ауа-райын сол табиғат құбылыстары мен жан-жануарлардың тыныс-тіршілігіне қарап болжағаны белгілі.Олар ерте кезден ауа-райын алдын ала бақылап, мал-жанның түрлі апаттардын аман сақтау үшін ерте қамданып отырған.Ауа-райын болжаушылар табиғат құбылыстарын бақылап,күн есептеудің дәстүрлі әдістерін құпия ұстаған.Оны атадан балаға мұра етіп қплдырып отырған.Сонымен де олар аспан денелері мен табиғат құбылыстарын бақылап,естелікке алып отырумен бірге,өз кезегінде мал-жанға қолайлы жаңа өріс,ел-жұртқа жайлы құтты қоныс таңдауда да шешуші рөл атқарып келген.Бүгінде сол игі дәстүр ұмытылып бара жатқаны жасырын емес.
көре алмау – қызғану; іші күю – өкіну
ит өлген жер — алыс
тайға таңба басқандай — анық
Тілді үйіреді — тәтті
көз шырымын алу — ұйықтау
Ағама жеңгем сай, апама жездем сай — мінез қылығы үйлес
Ағынан жарылды — ештеңені жасырмай, бар шындығын айтты
Ажал оғы атылды — мерт болды
Ажары кірді — көріктенді
Аузы алты қарыс — қаһарлы
Азуын айға білеген — батыл
Айдар тақты — әйгілі қылды
Айдарынан жел еседі — рахат өмір
Айды аспанға бір шығарды — аты шықты
Айдың күні аманда — аман есенде
аймандай қылды — әшкереленді, ұятқа қалды
Айна қатесі жоқ(айна қатесіз) — діл, тура
Айтаққа ерді — өсекке ерді
Айтқан сөз құлағынан ағып кетеді — естімейді, ұқпайды
Айы оңынан туды — жолы болды
Айызы қанды — көңілі жай тапты
Ақ ауыз қыды — алдап соқты
Айылын жимау — жасқанбау, сескенбеу
Ақ жарқын — ашық көңіл
Ақиық — айрықша асыл
Ақ киізге көтерді — хан сайлады
Ақ саусақ — еріншек
Ақыл (ой) таразысына салды — дұрыстап ойланды
Ақыл қосты — кеңес берді
Ақылға салды — ойланды
Ақысын жеу — еңбегінің ақысын бермеу / біреудің еңбегін пайдаланды
Алаауыз — бірлік жоқ
Ала болды — араздасты
Ала көзімен атты — жек көрді
Алақанға қарады — дәмеленіп тұр
Алақанның аясындай — тар
Алақынына түкірді — дайын, әзір тұр.
Ал-дал болды — көңілі жай таппады
Алқам-салқымы шықты — тозығы шықты
1- ағашқа
2- ертең
3- тамақ