қазіргі қазақстанның кең байтақ территориясы сонау ертедегі өткен шақта елдің мәдени-қ жағдайына өзінің әсерін тигізген қоғамдық ірі қозғалыстардың арнасы болды.қазақстанның териториясында қазақ халқының және осы территорияда оның алдында жасаған тайпалардың, әр түрлі тарихи кезеңдеріне жататын монументал архитектураның бірталай ескерткіштері сақталған. сонымен қатар бұл тарихта көп ғасырлар ішінде қалыптсақан құрылыс істерінің тәжірибесі нәтижесінде сәулет өнерінің өзгеше үлгілерін жасап, онда құрылыс тәсілдерін, архитектуралық көркемдік тәсілдерін және дербес келесі үш мақаланы құрайды.
бірінші мақала қазақстанның ерте дәуірдегі құрлыс мәдениетіне арналған.
екінші мақала үіі-хіі ғасырлардағы қазақстанның архитектурасы туралы ұғым береді. үшінші хіх ғасырдағы және хх ғасырдың бас кезіндегі қазақстаның архитектурасы болп табылан мақала.
бұл мақалаларда , бұрын жарияланған еңбектермен қатар, қазақ халқының архитектуралық мұрасы туралы түсінігімізді едәуір кеңейте түсетін мүлде жаңа деректер кездеседі.бұған ең алдымен мазмұны ертедегі дәуірдің құрылыс мәдениеті және хіх ғасырдағы және хх ғасырдың бас кезіндегі құрылыс ісінің бас кезін сипаттайды.
1)Толағай батыр
2) Анасы-Айсұлу, Əкесі-Саржан
3) Тауды Толағай көтеріп келді. Себебі Толағай және халық тұрған жерде жауын көп болмады. Адамдар сусыз өмір сүре алмады және өсіріп келе жатқан жемістері қурай бастады және малдар қырыла бастады.
4) Халық жауын болмаған үшін, ал тау
Толағай таудың астында қалып қалды, халықта және Толағайдың анасы жылайды. Шыдай алмаған таудың да көзінең бұлақ ағады.
5) Толағай- батыр, ержүрек. Халқы үшін Тауды алып келді. Ал өзі таудың астында қалып қойды. Сол себепті сол тауды "Толағай" деп қойды