Лексикалық талдау
Талдау реті:
Сөйлемді оқы, ондағы өзің қалаған сөздің қандай мағынаны білдіріп тұрғанын анықта.
Сол сөздің сөйлемде кандай мағынада жұмсалып тұрғанын анықта (тура ма, әлде ауыспалы ма)
Мүмкіндігіне қарай, сөздің синонимін, антонимін, омонимін тап
Сөздің қазақ тілі сөздік құрамының қай тармағына жататынын дәлелде.
Талдау үлгісі:
Аманның жылы сөздері ерекше әсер етті.
жылы — жағымды, мейірімге толы деген мағынада, ауыспалы мағынада.
жылы, шуақты, ыстық, мейірлі — синоним; жылы — суық — антоним:
жылы — жалпылама қолданылатын сөз.
Сөз мағыналарының шартты белгілері:
омоним O ←→ O
синоним O ≈ O
антоним O →← O
түсіндірмелі сөздік: Сырма тоқым. э т н. Сырылып жасалған тоқым. Осыған байланысты тоқымдар киіз тоқым, с ы р м а т о қ ы м, көмкерме тоқым, былғары тоқым деген түрлерге бөлінеді (Қаз. этнография., 2, 64).
этимологиялық сөздігi жете: жетесі жаман. Жетең жаман болмаса, жете жарлы болмассың (мақал). Араб тілінде жадд (жете) сөзі "ата, ата тек, арғы ата баба" деген ұғымда жұмсалады. осы мағынада қазақта жетесіз екенсің, жетесі жоқ, жетесіз сияқты бірсыпыра сөздер қолданылады. мәні "тексіз"
фразиологиялық сөздік Адал еңбек етті: Өз күшін өзгеге қиянат, кесірі жоқ іске, кәсіпке жұмсады. Сөйтіп ол бұрынғы пендешілігін қояды, адал еңбек етеді.
Диалектологиялық сөздік Сарамдасу — танысу, білісу, жөн сұрасу
Терминологиялық сөздік Сингармонизм – сөз ішіндегі дауыстылардың бір-бірімен үндесуі
Аударма сөздік алма-яблоко-apple
Арнаулы сөздік жұлысу, жұлұсу; егіс жер, егіш шер
Синонимдік сөздіктер Әдемі - реңді, әсем, кейіпті, бүлдіршін, пішінді, көркем, өңді, реңкті, сұлу, шырайлы, келбетті, әйбат, көрікті, кескінді, айдай, арайлы, ажарлы, гөзел, дидарлы, еліктің лағындай, жанаттай, жүзіктің көзінен өткендей, тамаша, керемет, абзал, сымбатты, келісті, әсерлі, сүйкімді, әрлі