Ертеректе бір хан мен баласы өмір сүріпті. Ол күні бойы еш нәрсе жасамай ауырған болып жата береді екен. Хан баласына барса ауырып жатырмын деп қойып жата береді. Бір күні баласы бүгін өзінің бөлмесіне кірмеуді сұрайды. Оңаша болғысы келетіні туралы, оңаша болса тез жазылып кететін шығармын деп айтады. Әкесі бұны саған кім айтты деп сұрауды ұйғарады. Бірақ бөлмеге кіріп келсе баласы жоқ екен. Және терезе ашық екен. Әкесі баласының қашып кеткені туралы түсініп. Әкесі баласын өтірік айтқаны үшін жазалауды шешті. Патшалықтың барлық есік, терезелерін жауып тастап, әкесі басқа жерге кетіп, уәзірлеріне балам келсе сен жоғалып кеткеннен кейін әкең сырқаттанып қалған деп айт дейді. Баласы патшалыққа келіп осы мәліметті естіп уайымдайды. Біраз күн өтіп әкесі келгенде баласы қуанып кетеді. Сол кезде әкесі балам сен мені уайымдап қиналдың ғой. Менде дәл солай сен өтірік ауырып қалғанда қатты уайымдадым. Өтірік айтқан өте жаман екенін түсіндіре алған шығармын деген ойдамын. Баласы жылап енді алдамауға уәде береді. Сол кезден бастап бәрі қалпына келеді.
Айтыстың негізгі салмағы да, түйіні де өмір шындығы. Бетпе-бет келген екі ақын да сол орайда жеңудің сан алуан жолдарын, амал-тәсілдерін қарастырады. Ә дегеннен амандасу, ел жағдайын сұраудың өзінде айтыс боларлық түйін, сын тағарлық мәселелер іздестіріледі. Қарсыластардың қай-қайсысы да негізгі уәж, аталы ойларын бірден жайып салмай, аңысын аңдап, құрылған тор, айлалы қақпанға түсіруді көздейді. Оның алдын орап, матап, шырмап, қисынды да уәжді сөзбен тоспақ болады. Машығы мол, айла-тәсілі көп, аталы сөзді орнымен қолдана білген ақын ғана мәрелі жеңіске жетеді. Суырып салма өлеңге ысылған, ағыл-тегіл жыр иесі айтыста сөз таппағаннан жеңілмейді, аталы сөзден, жүйелі ойдан, бұлтартпас шындықтан тосылады. Мұны қанша өкінішті болса да жұрт алдында ашық мойындауға, кейінгі жырлау кезінде жасырмай айтуға мәжбүр болған.
Бұл дәуірде өз тілін, әдебиетін білмеген, қадірлемеген адам толық мәнді интеллигент емес деуге де болады. Себебі, ол қандайлық мамандық білімі болса да, рухани ой тәрбиесінде сыңаржақ азамат болады.
Автор: Мұхтар Әуезов
Объяснение:
Ең қиын мамандық - адам боп қалу
авторы: Хосе Хулиан Марти
Т