Қосымшаның түрлері.
Қазақ тілінде қосымша жалғау, жұрнақ болып екіге бөлінеді. Сөз мағынасын өзгертетін қосымшаны жұрнақ дейміз: жұмыс – жұмысшы, ойын – ойыншық, оқу - шы, бала - лы, орын - дық, сыр - мақ т.б.
Ал сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаны жалғау дейміз: жұмыс – жұмыста, ойын – ойынға, дәптер – дәптерді, көше – көшеде.
Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар:
1. Септік жалғау;
2. Көптік жалғау;
3. Тәуелдiк жалғау;
4. Жіктік жалғау.
Қазақ тіліндегі жұрнақ мағынасы мен қызметіне қарай екіге бөлінеді:
1. сөз тудыратын жұрнақтар өзі жалғанған сөзінен жаңа сөз тудырады. Мысалы, “жылқы - шы”, “біл - ім”, “жасы - қ”, “таға - ла”;
2. сөз түрлендіретін жұрнақтар өзі жалғанған сөзіне үстеме мағына қосып, сөздің тұлғасын өзгертеді. Мысалы, “көк-шіл”, “көк(г) - ірек”, “сары - лау”, “сары - рақ”, “жаз - ып”, “жаз - ғалы”. Жұрнақтар сөзге белгілі бір жүйеде рет - ретімен жалғанады.
Түбірге тете сөз тудыратын жұрнақтар, одан кейін сөз түрлендіретін жұрнақтар, бұлардан соң жалғаулар орналасады. Жұрнақтар түбірге де, туынды сөзге де жалғанады (“бас - шы”, “басшы - лық”, “ұйы - м”, “ұйым – дас – тыр – у – шы”).
Достық (жұрнақ) Адамдардың достығы әдетте жыл өткен сайын беки түседі.
Досым (жалғау) Менің досымның есімі - Арнұр.
мерзімді басылымдар кітапхана қорының маңызды, құрамдас бөлігі болып саналады. кітапхана мүмкіндігінше өткен жылдардағы газет-журналдар тігіндісін сақтайды. қорға ерекше жауапкершілікпен қараудың нәтижесінде 30-40 жылдардағы мерзімді басылымдар сақталған. кітапхананың жарғысы негізінде мерзімді
басылымдар қорына жауапты өлкетану бөлімі. 1969 жылға дейін мерзімді басылымдар жалпы негізде оқу залынан беріліп тұрды, кейіннен профиліне сай арнаулы бөлімдерге берілді. оқу залында гуманитарлық ғылым туралы мерзімді басылымдар жинақталды. оқу залының штатында екі кітапханашы газет-журналдарды
насихаттаумен және оқырмандарға босатумен шұғылданды. олар қаладағы ірі кітапханалардан алынатын қоғамдық-саяси ғылым туралы газет-журналдардың құрама-каталогын жасады. сонымен қатар газет-журналдарға жазылу, тіркеу және есебін жүргізу оларға міндеттелді.
газет — мерзімді, уақытша не бір рет
қана шығатын басылым. ежелгі шығыс қалаларында көпшілік орындарға ілінетін хан жарлықтарынан бастау алады. 16 ғасырда венецияда «жаңалық жазушылар орталығы» құрылып, арнаулы ақпараттарын «газета» (италияша gazzetta — базар нарқы туралы ақпарат сатып алуға арналған ұсақ ақша) деп аталатын тиынға
сатты. 1631 ж. француздық «la gazzette» мерзімді басылымының шығуына байланысты «газета» термині осы заманғы мағынасына ие болды. қазақ тіліндегі тұңғыш басылымдар «түркістан уәлаятының газеті» (1870—82) мен «дала уәлаятының газеті» (1888—1902). 20 ғасырдың басында қазақ зиялылары ұлттық мүддені
көздеп, бұқаралық сананы оятуға ұмтылған «қазақ» газеті (1906), «серке» (1907) басылымдарын шығаруды қолға алды. қазіргі кезде қазақ тілінде 100-ге тарта газеттер шығарылады ("егемен қазақстан", "жас алаш", "қазақ әдебиеті", "ана тілі", "алматы ақшамы" т.б). олар шартты түрде: ресми, тәуелсіз,
партиялық, т.б., сондай-ақ орталық (республикалық), облыстық, қалалық, аудандық газеттерге бөлінеді. газеттің шығармашылық-шаруашылық жұмыстарына бас редактор басшылық жасайды.