Сделайте тест
қазақ тілінен тест тапсырмалары
і нұсқа
1. қыстырма сөзді көрсет
а) сірә
в) бүгін
с) келіп
d) қалар
2. біріккен сөзді көрсет
а) таңба
в) құдық
с) көкжиек
d) отыз
3. қысқарған сөзді тап.
а) ұздақ
в) ажарлы
с) кәмпит
d) тмд
4. есептік сан есімді көрсет
а) он бесінші
в) қырық бес
с) отыз бесінші
d) алпысыншы
5. туынды сын есімді тап.
а) әдемі, кішкентай
в) қызыл, сары
с) таңғы, таулы
d) биік, асқар
6. і жақта тәуелдеулі сөзді тап.
а) ң
в) қаламы
с) анам
d) әкеңіз
7. қаратпа сөзді белгіле.
а. ата – ана
в) айналайын, бота
с) ұл, қыз
d) қала тұрғыны
8. қате жазылған сөзді тап.
а) көкпеңбек
в) әжім
с) жасыл
d) әргім
9. мына сөз қай септікте? аспаннан
а) жатыс септік
в) ілік септік
с) атау септік
d) шығыс септік
10.»айттың» етістігі қай шақта тұр?
а) осы шақ
в) келер шақ
с) өткен шақ
d) і жақ
Көне Иранда палуан (палван, пехлеван) деп ақсүйек әскерилерді атаған, бұл сөз көне түркі тіліндегі «алып» сөзімен мағыналас. Шығыс елдерінде орта ғасырларда балуандар соғыс кезінде басы металдан кұйылған ауыр шоқпар күрзімен қаруланып, әскери қосындардың «күрзішілер» бөліктерін құраған. Күрес өнерімен айналысатын, ас-тойларда сайысқа түсетін зор күш иесін қазақтар «балуан» деп атайды.
Балуандықпен айналысатын адам ұлттық күрестің айла-тәсілдерін жетік меңгеріп, күшін жетілдіру үшін ауыр салмақты заттарды көтеріп жаттыққан. Балуандар күрес сайыстарына өз руларының атынан шығып, руының намысы үшін күрескен. Жеңістерге жетіп, елінің атын шығарған балуандардың есімі бүкіл халыққатанымал болып, ел құрметіне бөленген. Балуандар базар, жәрмеңкелерде, ойын алаңдарында жұрт алдында ауыр заттарды, кірдің тастарын көтеріп те өнер көрсеткен [1].
Күш-қайратымен, күрестердегі жеңістерімен есімі бүкіл қазақ қауымына танымал болған, Балуан Шолақ атанып кеткен әнші-композитор Нұрмағамбет Баймырзаұлы (1864-1916), Иманжүсіп Құтпанұлы, XIX ғ.-дың аяғы мен XX ғ.-дың басында өткізілген әлемдік додаларда кәсіби классикалық күрес жарыстарына қатысып, әлем чемпионы атанған, есімі әлемге әйгілі болған Қажымұқан Мұңайтпасұлы (1871-1948) бар қазақ ардақтаған нар тұлғалы азаматтар.
Балуандық өнермен Абайдың әкесі Құнанбай, ата- бабалары Өскенбай мен Ырғызбай да айналысқан. Әсіресе, Ырғызбай талай ноқталы және қоңыраулы дейтін балуандарды жеңіп, үлкен атақ-даңққа ие болған екен. Балуандардың бір-бірімен күреске шығуын халық балуанға түсті десе, қарсыласын жығып, өз қауымының атын шығарып жүрген балуандарды «түйе балуан» деп атаған. Сонымен қатар күші мен әдіс-амалы айырықша асқан жеңілуді білмейтін балуанды күресетін ортаға ноқталап әкелетін болған. Бұл үрдіс бір жағынан қарсыласының мысын басу үшін қолданылатын психологиялық тәсіл болса, екінші жағынан балуанның асқан жеңімпаз ретіндегі мәртебесін айғақтайтын символдық рөл атқарған