Қаныш Сәтпаев туралы диалог құрастыру.
Қаныш: Биыл геолог – ғалым, профессор, академик Қаныш Сәтпаевтың туғанына 210 жыл толады екен. Бұл кісі жайлы естуің бар ма?
Нұриман: Әрине, Қаныш Имантайұлы жайлы білмейтін Жезқазқған тұрғыны жоқ шығар...
Қаныш: Дұрыс айтасың. Оның қалдырған ғылыми бай мұраларының ішінде, әсіресе, Жезқазған кені туралы зерттеулерінің, Сарыарқаның металлогендік және болжам карталары жөніндегі еңбектерінің мәні ерекше.
Нұриман: Сірә, сенің атың осы кісінің құрметіне қойылған – ау?
Қаныш: Ия, атам мен әжем Қаныш Сәтпаевтай ғалым болсын деп атымды «Қаныш» деп қойыпты. Атым қазақ геология тарихындағы осынау ірі тұлғаның құрметіне қойылғанын мақтан тұтамын. Бұл кісінің толық өмірбаянын білемін!
Нұриман: Биыл Қаныш Сәтпаевтың туғанына 210 жыл толады екен деп едің, сонда бұл кісі қашан, қай жерде дүниеге келген?
Қаныш: Қаныш Имантайұлы 1899 жылдың 12 сәуірінде қазіргі Павлодар облысының Баянауыл ауданында (бұрынғы Семей губерниясының Павлодар уезіндегі Ақкелін болысы) Имантай бидің отбасында дүниеге келді.
Нұриман: Ал қай жерде оқып, білім алғанын айтып бере аласың ба?
Қаныш: Әрине. Сауатын ауыл молдасынан ашқан болашақ ғалым, кейін Шорман ауылында орналасқан мектепке қатынай бастайды. Төрт жылдық бағдарламаны үш жылда аяқтайды. 1911 жылдан бастап Павлодардағы 2-сыныпты орыс-қазақ училищесіне аттанады. Аталған білім ордасын мерзімінен бір жыл бұрын бітіріп шығады.
1914 жылы Семей мұғалімдер семинариясына түсіп, оны төрт жылда аяқтап, бастауыш мектептерге орыс тілінен сабақ беруге құқық беретін куәлікке ие болады.
Нұриман: Шынымен толықтай білетін сияқтысың ғой. Ал еңбек жолы туралы не айта аласың?
Қаныш: 1918 жылдың күзінде Алаш қалашағында ашылған, ауылдық қазақ мектептері үшін мұғалім болудан еңбек жолын бастайды.
Нұриман: Жалпы, менің білуім бойынша Сәтбаевтың геологиядан басқа ғылымдарда, мәдениет саласында, тарихта қалдырған еңбектері мол.
Қаныш: Ғұлама ғалым Ұлытау өңіріндегі басты-басты тарихи, мәдени, археологиялық ескерткіштерді зерттеді. Жезқазған – Ұлытау өңірінен көптеген этнографиялық мұраларды жинап, «Жезқазған ауданындағы көне заман ескерткіштері» атты еңбегін жазған.
Нұриман: Бұл кісі нағыз «жеті қырлы, бір сырлы» тұлға болған екен...
түсіндірмелі сөздік: Сырма тоқым. э т н. Сырылып жасалған тоқым. Осыған байланысты тоқымдар киіз тоқым, с ы р м а т о қ ы м, көмкерме тоқым, былғары тоқым деген түрлерге бөлінеді (Қаз. этнография., 2, 64).
этимологиялық сөздігi жете: жетесі жаман. Жетең жаман болмаса, жете жарлы болмассың (мақал). Араб тілінде жадд (жете) сөзі "ата, ата тек, арғы ата баба" деген ұғымда жұмсалады. осы мағынада қазақта жетесіз екенсің, жетесі жоқ, жетесіз сияқты бірсыпыра сөздер қолданылады. мәні "тексіз"
фразиологиялық сөздік Адал еңбек етті: Өз күшін өзгеге қиянат, кесірі жоқ іске, кәсіпке жұмсады. Сөйтіп ол бұрынғы пендешілігін қояды, адал еңбек етеді.
Диалектологиялық сөздік Сарамдасу — танысу, білісу, жөн сұрасу
Терминологиялық сөздік Сингармонизм – сөз ішіндегі дауыстылардың бір-бірімен үндесуі
Аударма сөздік алма-яблоко-apple
Арнаулы сөздік жұлысу, жұлұсу; егіс жер, егіш шер
Синонимдік сөздіктер Әдемі - реңді, әсем, кейіпті, бүлдіршін, пішінді, көркем, өңді, реңкті, сұлу, шырайлы, келбетті, әйбат, көрікті, кескінді, айдай, арайлы, ажарлы, гөзел, дидарлы, еліктің лағындай, жанаттай, жүзіктің көзінен өткендей, тамаша, керемет, абзал, сымбатты, келісті, әсерлі, сүйкімді, әрлі