Тірі организмдердің жекелеген түрлерін сақтау арнайы шаралар қолдану арқылы қамтамасыз етіледі. Мысалы, тірі организмдердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің үлгілері немесе тұқымдары биологиялық мұражайларда және тұқым банкаларында сақталады, ал ботаникалық бақтар мен Хайуанаттар бақтары кейде олардың соңғы жанында қызмет етеді.
Ботаникалық бақтар мен хайуанаттар бақтарының міндеттеріне тірі әлемнің әртүрлілігін көрсетумен қатар оның гендік қорын, яғни тірі организмдердің барлық түрлерінің гендерінің жиынтығын сақтау кіреді.
Биологиялық әртүрлілікті сақтаудың ең тиімді нысаны ерекше қорғалатын табиғи аумақтар болып табылады.
Биологиялық әртүрлілікті сақтауда және популяциялар санын қалпына келтіруде қорықтар ерекше рөл атқарады.
Табиғи қорықтарға маңызды міндеттер жүктелген: биологиялық әртүрлілікті сақтау мақсатында табиғи аумақтарды қорғау, қорғалатын табиғи кешендерді табиғи жағдайда ұстау, ғылыми зерттеулер жүргізу, экологиялық мониторингті жүзеге асыру, қорық ісінің негіздерін насихаттау, табиғатты қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану.
Алайда биологиялық әртүрлілікті сақтаудың ең жақсы жолы-биосфералық қорықтарды құру. Бұл қатаң қорғалатын биомдар эталондық учаскелері бар аумақтар. Биомалар белгілі бір ландшафтық-географиялық аймақта организмдердің әртүрлі топтарының және олардың мекендеу ортасының жиынтығы болып табылады.
Кейбір табиғи аймақтарда (тайга, тундра, дала және т.б.) аймақтық өсімдіктер тек биосфералық қорықтарда сақталған, мысалы: таулы тундралар және таулы баурайларда - Лапланд қорығында - қайың қисығы, Орталық-Сібір қорығында - самырсын және самырсын тайга, орталық-Орман қорығында-типтік шырша ормандары.
Жоғарыда аталған биосфералық қорықтардан басқа, Ресей Федерациясының аумағында Байкал жұмыс істейді. Воронеж, Кавказ, Приокско-Террас, Орталық-қара топырақты және басқа да биосфералық қорықтар.
Биологиялық әртүрлілікті қалпына келтіру немесе сақтау үшін табиғи кешендерді немесе олардың компоненттерін сақтау немесе қалпына келтіру үшін қызмет ететін табиғи аумақтар - қаумалдар үлкен маңызға ие. Олардың көмегімен біздің еліміздің флорасы мен фаунасын сақтау қамтамасыз етіледі: ормандардың бағалы учаскелері, аңшылық-кәсіпшілік жануарлардың мекендеу учаскелері, уылдырық шашатын жерлер мен балықтардың қорымдары, ұялары мен құстардың қыстайтын орындары және т.б. арналуына байланысты қорықшалар ландшафтық, биологиялық, гидрологиялық, геологиялық, пале - онтологиялық, топырақ және батпақты санаттарға бөлінеді. Қорымдардағы шаруашылық қызметі шектеулі, ол қорғалатын объектілерге зиян келтірмейтін шамада ғана жүзеге асырылады.
Ұлттық парктерде, яғни ғылыми, экологиялық және эстетикалық құндылығы бар ерекше қорғалатын табиғи кешендерде шаруашылық қызметке жол берілмейді. Ұлттық парктер реттелетін туризм мен демалысты ұйымдастыру, экологиялық ағартуды жүзеге асыру және мониторинг жүргізу мақсатында құрылады.
"Ұлттық парк" термині алғаш рет 1872 жылы қолданды, АҚШ Конгресі Йеллоустон ұлттық паркімен аталған жартасты тауларда американ халқына кең көркем аумақты беру туралы Заңды қабылдағанда. Содан бері ұлттық саябақтар жердің барлық аудандарында пайда бола бастады.
Тірі организмдердің жекелеген түрлерін сақтау арнайы шаралар қолдану арқылы қамтамасыз етіледі. Мысалы, тірі организмдердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің үлгілері немесе тұқымдары биологиялық мұражайларда және тұқым банкаларында сақталады, ал ботаникалық бақтар мен Хайуанаттар бақтары кейде олардың соңғы жанында қызмет етеді.
Ботаникалық бақтар мен хайуанаттар бақтарының міндеттеріне тірі әлемнің әртүрлілігін көрсетумен қатар оның гендік қорын, яғни тірі организмдердің барлық түрлерінің гендерінің жиынтығын сақтау кіреді.
Биологиялық әртүрлілікті сақтаудың ең тиімді нысаны ерекше қорғалатын табиғи аумақтар болып табылады.
Биологиялық әртүрлілікті сақтауда және популяциялар санын қалпына келтіруде қорықтар ерекше рөл атқарады.
Табиғи қорықтарға маңызды міндеттер жүктелген: биологиялық әртүрлілікті сақтау мақсатында табиғи аумақтарды қорғау, қорғалатын табиғи кешендерді табиғи жағдайда ұстау, ғылыми зерттеулер жүргізу, экологиялық мониторингті жүзеге асыру, қорық ісінің негіздерін насихаттау, табиғатты қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану.
Алайда биологиялық әртүрлілікті сақтаудың ең жақсы жолы-биосфералық қорықтарды құру. Бұл қатаң қорғалатын биомдар эталондық учаскелері бар аумақтар. Биомалар белгілі бір ландшафтық-географиялық аймақта организмдердің әртүрлі топтарының және олардың мекендеу ортасының жиынтығы болып табылады.
Кейбір табиғи аймақтарда (тайга, тундра, дала және т.б.) аймақтық өсімдіктер тек биосфералық қорықтарда сақталған, мысалы: таулы тундралар және таулы баурайларда - Лапланд қорығында - қайың қисығы, Орталық-Сібір қорығында - самырсын және самырсын тайга, орталық-Орман қорығында-типтік шырша ормандары.
Жоғарыда аталған биосфералық қорықтардан басқа, Ресей Федерациясының аумағында Байкал жұмыс істейді. Воронеж, Кавказ, Приокско-Террас, Орталық-қара топырақты және басқа да биосфералық қорықтар.
Биологиялық әртүрлілікті қалпына келтіру немесе сақтау үшін табиғи кешендерді немесе олардың компоненттерін сақтау немесе қалпына келтіру үшін қызмет ететін табиғи аумақтар - қаумалдар үлкен маңызға ие. Олардың көмегімен біздің еліміздің флорасы мен фаунасын сақтау қамтамасыз етіледі: ормандардың бағалы учаскелері, аңшылық-кәсіпшілік жануарлардың мекендеу учаскелері, уылдырық шашатын жерлер мен балықтардың қорымдары, ұялары мен құстардың қыстайтын орындары және т.б. арналуына байланысты қорықшалар ландшафтық, биологиялық, гидрологиялық, геологиялық, пале - онтологиялық, топырақ және батпақты санаттарға бөлінеді. Қорымдардағы шаруашылық қызметі шектеулі, ол қорғалатын объектілерге зиян келтірмейтін шамада ғана жүзеге асырылады.
Ұлттық парктерде, яғни ғылыми, экологиялық және эстетикалық құндылығы бар ерекше қорғалатын табиғи кешендерде шаруашылық қызметке жол берілмейді. Ұлттық парктер реттелетін туризм мен демалысты ұйымдастыру, экологиялық ағартуды жүзеге асыру және мониторинг жүргізу мақсатында құрылады.
"Ұлттық парк" термині алғаш рет 1872 жылы қолданды, АҚШ Конгресі Йеллоустон ұлттық паркімен аталған жартасты тауларда американ халқына кең көркем аумақты беру туралы Заңды қабылдағанда. Содан бері ұлттық саябақтар жердің барлық аудандарында пайда бола бастады.