Қазақстан табиғаты туралы.
Атамыз қазақ қашанда адам мен табиғат ұғымы егіз деп санаған, себебі адам да табиғаттың ажырамас бір бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз үғым қалыптаскан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген. Сондықтан осындай баға жетпес байлық табиғатты аялау - біздің міндетіміз.
Қазақстан Республикасының аумағы батысында Еділ өзен алабынан шығысында Алтай тауы шыңдарына дейін, солтүстігнде Батыс Сібір жазығынан (Солтүстік Қазақстан жазығы) оңтүстігінде Тянь-Шань тауына дейін созылып жатыр. Осынау кең байтақ ұлан ғайыр еліміздің табиғаты да алуан түрлі. Жылдың төрт мезгілі де ерекше сезіліп, қай аймақты алып қарасаң да жайнап тұрады. Мысалы, кей елдерде қыс болмай, балалар қар дегенді білмей жатса, біздің елімізде ондай мәселе жоқ. Қысымыз боранды күндерімен, сықырлаған аязымен, ақ ұлпа қалың қарымен ерекше. Ал көктем келісімен айналаның барлығы құлпыра түседі - қалың қар еріп, жасыл кілемге айналады. Сылдырап тау бұлақтары ағып, жан – жақтың барлығы жайқалған өсімдіктерге толады. Ал жаз мезгілі болса, балалардың демалысқа шығып, мәз – мейрам болып, жеміс – жидектің пісетін уақыты. Жаз мезгілі зымырап өтіп, артынша алтын күз де келіп жетеді.
Мәне, менің туған өлкемнің табиғаты осындай әсем, әрі көркем.
Алтын-Емел мемлекеттік ұлттық табиғи паркі 1996 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен Іле өзенінің оң жағалауындағы ерекше табиғи кешенді және жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін түрлерін сақтау мақсатында құрылды.
Саябақтың жалпы ауданы 520 мың га құрайды - бүгінде бұл Қазақстандағы ең үлкен парк. Оның аумағы Жоңғар Алатауының батыс сілемдерінен, Катутау, Ақтау, Үлкен және Киши-Қалқанның шөлді тауларынан және «Ән салатын» ерекше табиғи ескерткішінен тұрады. Парк әртүрлі табиғи ландшафттардың ерекше көрінісі - гигрофильден өте құрғаққа дейін, жазықтан биік тауларға дейін, бұл оның флорасы мен фаунасының байлығын анықтайды.
Рельефті темір ағашының (Кавказ шеңбері) тоғайы, тоғай тайпалары (ерекше Жетісу джунглі) және қара сексеуіл Алтын-Емел ұлттық паркі ландшафттарына ерекше хош иіс береді.
Саябақтың қорғалуы перифериялық және негізгі аудандарда орналасқан 19 кордонда орналасқан инспекторлардың тұрақты бақылауымен қамтамасыз етіледі.
Орталық Азияның қақ ортасында, Алматыдан 160 км қашықтықта, Жоңғар Алатауы жотасының оңтүстік сілемдері арасында Қазақстан Республикасындағы ең үлкен «Алтын Емел» Мемлекеттік ұлттық табиғи паркі орналасқан. Бұл қорықта көшпелі тайпалар өміріндегі оқиғалар туралы үнсіз деректер сақталған.
Паркте әртүрлі археологиялық ескерткіштер бар. Олардың ішіндегі ең әсерлісі - Бесшатырдың патшалық қорымдары (бес шатыр). Биіктігі 20 м және диаметрі 100 м жететін бұл үлкен төбешіктер VII-III ғасырлардағы сақ көсемдерінің қабірлері. Біздің заманымызға дейін. Мұнда сіз елді мекендердің қалдықтарын, көптеген жануарлардың жартас суреттері мен аң аулау көріністерін көре аласыз. Сурет әсерлі - көгілдір таулардың етегінде әр түрлі караттардың қара інжу-маржандары, қорғандар сияқты күн жарқырайды. Олардың көпшілігі бар. Бұл құрылымдар екі жарым мың жылдан асады. Қорған күштері, түсі мен әдемілігімен таң қалдырады. Олардың керемет ерекшелігі - олардың шыңдары кесілгендей.
Қорғандарды Ұлыбританиядағы Стоунхенджтің әйгілі ескерткіштеріне ұқсайтын менхирирлер, мегалитикалық құрылымдар қоршайды. Тастар лакталған сияқты. Бұл шөлді тан деп аталады.
Парк ерекше. Оның аумағы әртүрлі ландшафттарды қамтиды: шөлден және шөлден бастап көптеген таулы аймақтарға дейін тауларға дейін.
Мұнда сіз таңғажайып табиғи құбылыспен - Әнші Дунамен танысуға мүмкіндігіңіз бар. Егер сіз сол жерлерде саяхаттап, тасты шөлде ұшақтың немесе кеменің ысқырығын естісеңіз, онда сіз білесіз - бұл дөңес дауысы.
Құмды таудың биіктігі шамамен 100 метр, жотаның ұзындығы шамамен жарты шақырым. Басқа дөңдерден айырмашылығы, бұл формасы мен формасын өзгертпейді, өйткені мұнда таулар арасындағы ойпатта жел көтерілісінің ерекше бағыты бар. Ерекше дана шеті пышақ сияқты өткір. Құм түйірлері астынан түсіп кетеді, бірақ ұшы тегістелмейді. Оның жалғасы ретінде екі кішігірім төбелер орналасқан. Барлық құм жотасы шамамен 10 шаршы шақырым аумақты алып жатыр. Дауыстың дауысы тек құрғақ ауа-райында ғана естіледі, жаңбырдан кейін құмды тау үнсіз қалады. Осы уақытқа дейін ғалымдар бұл гимн неге ән салатынына нақты жауап берген жоқ. Бұл құбылысты қозғалатын бөлшектердің үйкелісі немесе резонансты түсіндіретін көптеген болжамдар бар.
бұл 1 сұраққа жауап