Қазақ эпосы мен фольклорының барлық түрі музыкамен тығыз байланыста. Салт-дәстүрлік, тұрмыстық және тарихи әндермен қоса, ірі эпикалық поэмалар да ақынның өзі таңдаған әуенмен домбыра арқылы орындалған. Қазақ фольклорындағы әуеннің ролі осы күй - аңыздарда ерекше байқалады, ол оқиға мен сезімді жеткізу құралы ретінде қолданып, сюжеттік сипатты береді. Әдетте, домбырада, сыбызғыда немесе қобызда күйші (әуенді шығарушы немесе ойнаушы) орындалатын күйдің мазмұнын қысқаша баяндайды да, оны дәстүрлі: “ал, енді мұны домбырадан тыңдаңдар”, - деген сөз тіркесімен аяқтайды. Авторы беймәлім “Бозторғай” атты ежелгі күй-аңызда өз балапандарын жыланнан қорғап, жанын қоярға жер таба алмайтын бозторғай туралы әңгімеленеді. Әуендік пьеса домбыра даусымен бозторғайдың қорқынышы мен жан арпалысын, балапандардың бәйкүнә дауыстарын, ана-бозторғайдың ұяны жыланнан қорғауға тырысып, аластау жолындағы қанаттарының қағысын домбыра даусымен береді, күй бозторғайдың балапандарын құтқару үшін жылан аузына түскен өлім алдындағы шарасыздығымен аяқталады. Мұнан да күрделі мазмұнды күй - аңыз “Көбік - шашқан” деп аталады. Оны XIX ғасырда Каспий теңізінің жағалауындағы су тасқынына байланысты атақты күйші Құрманғазы өмірге әкелген. Бұл шығармада күй ел басына төнген апатты, адамдар мен жануарлардың жан айғайларын берумен ғана шектеліп қалмай, халықтың мұңы мен зарын тасқын төңірегінен алып шығып, тарихи тағдырының да тасқын сияқты ауырлығын көрсетеді. Мұндай музыкалық шығармалар авторларына тек композитор ретінде бір жақты қарауға болмайды. Олардың әрқайсысы осы әуенге сәйкес аңыз-әңгіме де шығарады. Мысалы, авторы беймәлім “Қара жорға” күй – аңызында Абылайханның қазақ – қырғыз ұрысында қалмақтардан тартып алған жүйрік ат туралы тамаша әңгімесі бар. Сондай-ақ “Ақсақ Құлан, Жошы хан” күй – аңызының ерекшелігі бар. Жошы хан аңға кеткен баласы қайтпаған соң, хабар беруді талап етеді. Бірақ, ханның жалғыз ұлын өлді деп хабарлауға батылы барған кісінің көмейіне балқытылған қорғасын құятындығын мәлімдейді. Хан қаћарынан қорыққан қарт күйші оның өлімін күй арқылы жеткізеді. Жошы хан қобыз үнінен баласын ақсақ құлан өлтіргенін біледі. Өз сөзінде тұру үшін сонша қайғы- қасіретті жеткізген қобыз шанағына қорғасын құюды бұйырады. Сондықтан, қорғасынмен күйген қобыздың жоғарғы жағы ашық күйінде қалды, - дейді аңыз. Саймақтың “Сары-өзен” күйі де жан – дүниені ерекше баурайды. Қалмақ тұтқынынан қалмақ қызымен қашып шыққан Саймақ туған аулының орнын сипап қалады, өз қайғы – мұңын сыбызғымен білдіреді. Атақты Құрманғазының да әрбір күйі оның өз жанынан шығарған аңыз-әңгімесімен әдіптеледі. Мысалы, “Кісен ашқан” күйі оның патша түрмесінен қашқандығы туралы баяндаса, “Лаушкин” тұтқында болған кезінде орыс қызы Лавочкинаның өзіне көмектескендігін, оны сүйгендігін әңгімелейді. Күй – аңыздарда қазақ фольклорына тән сипаттамалық белгілемелер араласып келеді. Олар: аң –құс туралы ертегі (“Бозторғай”), тарихи ән (“Көбік шашқан”), жоқтау (“Сары өзен”), және естірту (“Жошы хан”) және т. б. болып келді. Қазақ фольклорының бұл түрінің маңыздылығы сол, есте сақталатын сазды әуенмен қоса бүгінгі күнге дейін айтулы аңыздардың, өткен күндер бейнесі мен оның авторларының атын жеткізгендігінде дейміз. Ән мен сөз өнерін бір жерге тоғыстыру, оны үндестік заңына бағындыру – қазақ өнерінің тарихи жолындағы аса сирек құбылыс ретінде бағаланады.
Объяснение:
1. өйткені бұл заттар атмосфераны және біздің планетамызды ластайды. 2.Америка ғалымдары бір кездері Марста тіршіліктің болғандығына мықты дәлел табылғандығын хабарлауда. Вашингтонда, сейсенбі күні журналистер алдында сөйлеген сөзінде НАСА агенттігі өкілдері бұл планетада тіршілік белгілерінің өзін емес, соған дәлелдерді тапқандарын саралай айтты. Марстың бетінде жылжып жүрген екі робот арбаның бірі “Оппортунити” деп аталады. Сол роботтың жылжып жүрген жерлерінен саяз да болса, суы тұзды теңіз табылған. Бұдан бұрын 2-ші наурыз күні, дәл осы роботтардың жүріп өткен жолдарынан әйтеуір бір судың табылғаны жөнінде жарияланған болатын. Ол кезде ғалымдардың ол судың Планум деп аталатын меридианнан табылғандығын хабарлауға ғана мүмкіндігі болып еді.
Объяснение:
Жүрсін Ерманмен сұхбат.
Журналист: Қайырлы күн, Жүрсін аға!
Жүрсін Молдашұлы: Сәлеметсіз бе!
Журналист: Өзіңізбен ақын, журналист, қазіргі айтыс өнерінің ұйымдастырушысы, ақындар айтысын қайта жаңғырту мен оны теледидар мен радиода насихаттау ісінде айтарлықтай жұмыстар атқарған қоғам қайраткері ретінде бүгінгі сұхбатымызға қатысып отырғаныңызға алғыс білдіреміз!
Жүрсін Молдашұлы: Иә, ақындарды 1984 жылдан үлкен сахнаға шығарып, халық өнерін, ұлттық рухты көтеруге тырыстым. Ақындар айтысын жинақтап жариялау, зерттеу жұмыстарын жүргізіп, “Қазіргі айтыстар” жинағын құрастырдым.
Журналист: Жалпы, ағасы, өзіңіздің қолдауыңызбен 80 жылдары айтыс өнері қайта жанданғандай болды. Осы кездегі айтыс өнері жайлы не айтасыз?
Жүрсін Молдашұлы: Өткен ғасырдың 80-ші жылдары ұмыт болып бара жатқан өнер халыққа қайта қызмет көрсете бастады. Жалпы, Тәуелсіздікті дайындаған айтыс өнері болды деп айтсақ артық емес. Сонау советтік дәуірде халықты оятып, рухын көтерді. Сөйтіп, 80-ші жылдары алысқа бармайды деген өнер ХХ ғасырда өз дамуын тапты.
Журналист: Салыстырмалы түрде қарайтын болсақ, 80-ші жылдардағы айтыс өнері мен қазіргі айтысты салыстыруға бола ма?
Жүрсін Молдашұлы: 80-жылдардағы айтыс пен қазіргі айтысты салыстыруға келмейді. Өйткені, қазір айтыстың көркемдік, интеллектуалдық деңгейі өсті.
Журналист: Сұхбатыңызға көп рахмет! Халық қазынасы саналатын айтыс өнерінің дамуына қосқан зор үлесіңіз үшін халықтың атынан рахмет айтамыз!
Жүрсін Молдашұлы: Сізге де көп рахмет!