лиро-эпостық жырлар ғашықтық жырлар - лирикалық әрі эпикалық шығарма. оқиға желісі бірін-бірі құлай сүйген екі жас арасындағы махаббатқа құрылады. көпшілігінің оқиғасы сүйгеніне қосылуды аңсаған, жастарға ескі салт-сана қарсы тұрып, мерт қылумен аяқталады. лиро-эпостық жырларларда халықтың
тұрмыс-салты, әдет-ғұрпы, наным-сенімі, көңіл-күйі көбірек суреттеледі. оларда реалистік және романтикалық көріністер сабақтаса келіп, реалистік әдіс басым жатады. лиро- эпостық жырларда кейіпкерлер батырлар емес, карапайым . екі жастың бір -біріне деген сүйіспешілігін жырлайтын эпостарда,
негізінен, махаббат отына жанған қыз бен жігіттің қосыла алмай, трагедияға ұшыраған тағдыры баяндалады. әдетте, олардың бақытына кедергі болатын нәрсе -ата- аналардың қарсылығы немесе қызға ғашық басқа жігіттің жауыздығы , иә болмаса екі рудың араздығы болып көрсетіледі.
ғашықтық
жырлар көркем фольклордың барысында батырлық эпостан кештеу қалыптасқан, бірақ бұл қаһармандық жыр мүлде өшіп, оның орнына романдық эпос келді деген сөз емес, эпостың бұл екі түрі көп уақыт бірге , бір -бірімен байланыса, қатарласа ған. ұқсастықтары да аз емес. олардың жалпы поэтикалық сипаты
ұқсас. айталық, сюжеттік құрылымдардың бір типті болып келуі, образдар жүйесіндегі біркелкілік, өлең құрылысы мен бейнелеуіш құралдардың біртектілігі секілді белгілер эпостың екі түрінде де кездеседі. ғашыктык жырлар көп вариантты болып келеді оның себебі көп замандар бүл жырлар ауыздан- ауызға
тарап, біреуден біреу жаттап алу арқылы кейінгі ұрпаққа жетіп баспаға іліккен.[1]
"Көз" сөзіне лексикалық талдау.
1. Сөздің атауыш (номинатив) немесе тура мағынасы – затты, құбылысты білдіреді.
2. Сөздің шығу тегіне байланысты туған мағынасы:
а) түпкі мағынадағы түбір сөз.
б) омонимі бар сөз: көз – адамның дене мүшесі (Сенің көзің әдемі), көз – бір нәрсенің бастауы (Бұлақтың көзін аш),көз – қарайлап жүру (Кішкентайларға бас көз боп жүр).
в) синонимі бар сөз : көз – жанар – шырақ.
3. Сөздердің тіркесу сипатына байланысты туған мағыналары:
б)фразеологиялық байлауы бар: көз байлау,көз болу,көз жазып қалу,көз қиығын салу т.б.
4. Сөздің стилистикалық қызметіне байланысты туған лексикалық мағыналары:
б) бейтарап мағыналы.
5. Сөздердің қолданылу сипатына байланысты түрлері:
а) жалпылама лексикаға тән.
Туынды зат есім суретші,жаңалық
Туынды сын есім өнерді,атақты
Туынды етістік сула,еңбектен