Күні: Оқушының аты- жөніСыныбы
«Қазақ тілі» пәнінен 4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Оқылым
Тапсырма
Мәтіндерді мұқият оқып, төмендегі кестені толтырыңыз.
А мәтін
Жетіқарақшы
Қазақ атаулы түгел білетін шоқ жұлдыздың бірі – Жетіқарақшы . Жетіқарақшы Темірқазықты (дәлірек айтқанда дүние полюсін) тәулігіне бір рет айналып өтеді. Оның іңірдегі, түн ортасындағы, таң алдындағы орны жыл мезгілдеріне қарай әрқилы өзгеріп отырады. Мал шаруашылығымен шұғылданған ата-бабаларымыз Жетіқарақшының қозғалысын бақылай отырып, оны түн мезгілдерін анықтайтын аспан сағаты есебінде пайдалаған.
«Жетіқарақшы бара жатқанның балтасын, келе жатқанның кетпенін ұрлаған баукеспе ұры болыпты. Халық болып соңына түскен соң қылмысы басынан асқан жеті ұры жеткізбей аспанға қашып шығып кеткен. Бастаған – алдыңғы төртеуі, ана артындағы үшеуі ерер-ермес болып жүрген олардың құйыршығы. Екі бүйірдегі жарық жұлдыз – екі батыр. Сонау қатар тұрған екі жұлдыз Ақбозат пен Көкбозат батырлардың аттары. Олар Темірқазыққа арқандаулы. Шұбатылған арқаны да көрініп тұрады. Аттар Темірқазықты айнала оттайды. Оларды аңдыған жеті ұры да түнімен төңіректеп, айналып жүреді.
Ә мәтін
Мен саяхаттағанды ұнатамын. Қазақстанда көркі көз тартар көрікті жерлер көп. Сондықтан әлемнің басқа түкпірлеріне жол тартпас бұрын, туған даламның сұлулығын тамашалағанды жөн көремін.
Өзім Алматыда туып-өскендіктен, табиғаттың сұлулығын көріп өстім,ол сұлулыққа көз тоймайды. Сұлу қалам Алматының көз тартар көрікті жерлері өте көп. Биші қайыңдар, Шымбұлақ, Медеу мұзайдыны менің жиі баратын жерлерім. Жыл сайын жазғы демалыста басқа қалаларға барып тұруды ұнатамын. Көкшетау, Семей, Жезқазған, Астанада қонақ болып қайттым. Әр өңірдің өзіне тән айтып жеткісіз ерекшелігі бар. Маған Көкшенің сұлу табиғаты айрықша әсер қалдырды. Оқжетпес, Жұмбақтас, Абылайхан тағына бардым. Шортанды көлін көріп қайттым.
Маған өз елімнің әр қаласы ұнайды. Қазақстан бойынша түгелдей саяхаттап, онан соң басқа да мемлекеттерді көргім келеді. Бірақ Отаныма еш мемлекеттің жетпейтіні анық.
(107 сөз) http://forum.stan.kz
А мәтіні Ә мәтіні
Қысқаша мазмұны
Нақты ақпараттар
[2]
1. Төменде берілген сұрақтардың дұрыс нұсқасын белгілеңіз:
1. Ата-бабамыз қай жұлдызды аспан сағаты ретінде пайдаланған?
А) Үркер
Б) Ақбозат
В) Жетіқарақшы
Г)Көкбозат [1]
2. Автор Алматының қай жерлеріне жиі барғанды ұнатады?
А) Көктөбе,Ақмола
Б)Медеу ,Ханшатыр
В) Шымбұлақ, Медеу
Г) Биші қайыңдар,Балқаш [1]
3. Мәтіндердегі нақты ақпараттардың шындық және жалған екенін анықтаңыз.
№ Нақты ақпарат Шындық Жалған
1 Автор саяхаттағанды ұнатады
2 Қазақстанда көркі көз тартар көрікті жерлер көп
3 Жетіқарақшының орны тұрақты
[3]
Жазылым
Сіздің шетелде досыңыз тұрады. «Жетісудың көрікті жерлері» тақырыбында досыңызға хат жазыңыз. Досыңызға өз өлкеңіздің тамаша жерлері туралы қызықты ақпаратыңызбен бөлісе отырып, хат жазыңыз. Жазу барысында төлеу сөздерді қолданыңыз Хаттың жанрлық, құрылымдық, ресімделуіндегі ерекшеліктерді ескеріңіз.
1)ВЖетіқарақшы
2)В Шұмбұлақ Медеу
Объяснение:
2тапс
1 Ақиқат
2Ақиқат
3Жалған
Жазылым
Сұлулығымен тамсандырған, ақындардың жырына арқау болып, талайларға ән салдырған киелі Жетісуды сөзбен суреттеп жеткізу мүмкін емес. Табиғаттың барлық сұлулығын өз бойына жинап алған Жетісудың өзен-көлдері, тау-тастары мен жазық даласы сан мыңдаған тарихтан сыр шертеді.
Жетісу... Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан, солтүстігінде Балқаш көлінен, оңтүстігінде Тянь-Шаньның қарлы шыңдарына дейін созылып жатқан осынау бір көркем жерұйық мекенді ежелден бері жеті судың өлкесі атап кеткен. Олай деп аталуының себебі, жердің шұрайын беретін Іле, Тентек, Лепсі, Басқан, Ақсу, Қаратал, Көксу, сияқты өзендердің осы мекеннен ағып өтетіндігі.
Осындай ұлан-ғайыр алқаптың табиғаты да әртүрлі. Бұл жерде мемлекеттік қорғауға алынған жерлер де бар. Тау етегінің ауасы ылғалды, салқын болса, енді бір жерлерде көк майсаға бай, кішкентай өзендер мен тау бұлақтары көп, егін егіп, мал жаюға өте қолайлы жерлер де кездеседі.
Жетісу жайлы сөз қозғасақ, оның ерекше табиғаты жайлы айтпай өту мүмкін емес. Жетісу – көне мәдениеттің ордасы, өлкенің тарихы ғасырлар қойнауына сүңгіп жатыр, мұның айқын дәлелі – ежелгі ескерткіштер мен археологиялық жәдігерлер. Жетісуды мекендеген ежелгі Сақ, Үйсін, Қаңлы тайпаларынан бізге қалған баға жетпес мұра – Тамғалы тас. Тамғалы петроглифтері асқан құнды адамзат мұрасы ретінде ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұралар тізіміне енгізілген. Тастарда VIII-IX ғасырларда қыпшақтардың жазбаларымен қатар Будда құдайларының бейнелеріқашалып салынған. Табиғаты жайлы Жетісу өңірінің ең көрікті мекендерінің бірі – Іле өзенінің жағалауы. Аспан астындағы көне мұражай болып саналатын Тамғалы Тас шатқалында балық аулап, қайықпен жүзіп, таза ауамен тыныстай аласыз.