2-тапсырма. Морфологиялық талдау. Морфологический разбор. Білімпаз, электронды кітапхана, шыңда, ғажайып, мыңға тарта, жетпістей, қолдан. 3-тапсырма. Септеу. Склонение по падежам. Ғажайып планета, жанды планета. 4-тапсырма. Сөз құрамына талдаңдар. Разбор по составу. Биогравитациялық, жәндіктердің, қозғалыстарының, тәулікте.
Морфологиялық талдау дегеніміз сөздіктің түрлерін анықтауға арналған әдіс. Сондай-ақ, морфологиялық талдау арқылы біз сөздердің сараптамасын (тығыздығын) біле аламыз.
Мысалы, "билімпаз", "электронды", "кітапхана", "шыңда", "ғажайып", "мыңға", "тарта", "жетпістей", "қолдан" сөздерінің морфологиялық талдауын өзіміз жасаймыз.
"Билімпаз" сөзінді морфологиялық талдау өткізу үшін өзінің түрін анықтау керек. "Билімпаз" сөзі солтүстік төменгілік етіп, оны растау үшін оны ықшарту керек. Сонда бұл сөзше "билім-паз" деп бөлінеді. "Билім" сөзі оқу, досболық үшін тығыздайды. "Паз" сөзі кімнің-нен өткендігін анықтау үшін үлгіге енеледі. Мысалы, "дудың" сөзінде "ду" екі түрлік сөздіктерді білдіреді, солтүстік негізде "ду-у" (өрт) сөзі.
"Электронды" сөзіні морфологиялық талдауды өткізу үшін, оның түрімен болады. "Электрон" сөзі биыл әлеміміздегі "электр" сөзінен алатындыққа өздік айналдыран сөзdир, ал себебі "электронды" сөзінде оның бірлесік сүйіктік сөзі болады.
3-тапсырма.
Септеу - бұл сөздің және грамматикалық немесе морфологиялық элементтердің əҳәмияттан баслап, отбасы ісіндегі өзара ұйымына бейілдігін анықтау үшін пен кездесетін көзімнен көру процессін күрдеу үшін қолданылатын сәйкестендіру жолдарын айтарымыз.
"Ғажайып планета" сөзінде "ғажайып" сүйіктік сөз, "планета" сөзі дегеніміз дүниелік көтерускелерді ұсынады. Жоғарыда қарауымыз керек, "ғажайып" сөзі "планета" сілтемесінде қолданылатын сөз.
"Жанды планета" сөзінде "жанды" жан-пайда болғандықты анықтауды алатын сөз, "планета" сілтемесінде қолданылатын сөз деректер. Осы сөздердің бірлескені жалғасымен осы әулесізге "жандыаулек" деп аталады.
4-тапсырма.
Сөз құрамына талдаңдар дегеніміз бір сөздегі барлық морфемаларды айқындау деп аңыздауда.
"Биогравитациялық" сөзінде "био-" сөзінің морфологиялық талдауды жасаймыз. "Био-" сөзі әйелдердің жігерлендіргені дегеніміз, сондықтан осы сөздік "биология" сөзімен біріккес келеді.
"Жәндіктердің" сөздерінің морфологиялық талдауын анықтау үшін, бірінші орында, "жәндік-" сөзінің барлық морфемаларын айқындаймыз. "Жәндік-" сөзінің негізгі бөлігі "жан" дегеніміз "денсаулық" дегенімізден келеді. Сонымен қатар, "дік" сөзі "жазу"ды білдіреді.
"Қозғалыстарының" сөзінің морфологиялық талдауын іздеу үшін, оның морфемаларын ерекше айқындаймыз. Мысалы, "қоз" сөзінің бірлескені "қозықдар" сөзінен келеді. Сондықтан "қозқалыс" сөзінде "қоз" сөзінің "қалыс" түрі келеді. Қатарында, жолдың арқасында "арының" сөзі жасалады.