1-тапсырма. Түсіндірме сөздік
Қалашылар, қалашылар келеді!
Анау Абай, Абай гой, айналайын-ай! Апа-
Кемсеңдеу - жы-
сына айтайыншы, - деді бір қартаң әйел.
ламсырау.
Босе, Телғара ғой... жаным-ау, мынау...
Телғара! Әпкеме айтайыншы, - деп, тағы бір жас
әйел, жеңге де үлкен үйге қарай ұмтылысқан.
Сағынған баласының келер мөлшерін Байтас кеткеннен бері
шешесі Ұлжан да есептеп, осы бүгінге ұйғарып жүр еді...
...Кезек өз шешесіне келгенде, ол сүйген жоқ. Қатты бір қысып,
бауырына басып тұрды да, маңдайынан иіскеді. Абайдың өкесіндегі
тартымды салқындық шешесіне де көптен бергі мінез болған. Бала
осыдан арғыны күтпеуші еді. Бірақ бауырына басқанның өзінде де
Абайдың жүрегін қатты-қатты соқтырған аса бір өзгеше жақындық
білінеді. Ана құшағы!.. Ұлжан көп ұстаған жоқ.
- Әжеңе бар, әнеки! - деп, үлкен үйдің алдына қарай бұрып
жіберді. Көрі әжесі Зере бәйбіше таяғына сүйеніп, ұрсып тұр екен.
Жаман неме, маған бұрын келмей, әкеңе кеттің-ау! Жаман
неме! ! дей беріп, қасына, құшағына немересі барғанда, «жаман
неменің» артынан лезде: - Қарашығым, қоңыр қозым... Абай жа-
деп кемсеңдеп, жылауға айналып кетті...
ным...
М. Әуезов. «Абай жолы»
16
Белгілі жыршы-термеші Сүгір Бегендікұлын кім білмейді? Оның орындауындағы шығармалар мәдениетіміздің ұлттық қазынасына айналды. Әсіресе, батыс өңірінің, соның ішінде Маңғыстаудың дәстүрлі ән, жыр мектебін қалыптастыруда оның өзіндік үлесі мен қолтаңбасы бар. Бүгінде Сүгірдің сазы, Сүгірдің термесі кең-байтақ қазақ елін шарлап кетті. Шет елдерде де орындалып, қазақ деген халықтың терме өнерінің құдіретін әлемге таратып, паш етті. Оның шығармасын орындаушылардың бүтін бір тобы қалыптасты.
С.Бегендікұлы жақсы орындаушы болумен бірге, өзі ән-терме шығарып, өзіндік мектеп қалыптастырған белгілі сазгер де. Мәселен, қазіргі күнде сахнадан түспей орындалып жүрген «Сүгірдің термесі» соның бір мысалы. Оның қайталанбас, өзіндік мақамын айтыс ақындары да пайдаланып жүр. Осындай тума талантқа өзінің кіндік қаны тамған жерінде құрмет те аз көрсетіліп жатқан жоқ. Кызылсай ауылындағы орта мектеп оның атымен аталады. Мектеп алдына келісті ескерткіші де қойылды. Осының барлығы белгілі өнер иесіне деген халықтың ыстық ықыласы деп білген жөн.
Қашан да тума таланттар мен шығармашылық азаматтарға қамқор болып, қолдап жүретін Жаңаөзен қаласының әкімдігі өнер сүйер қауымның өтініші мен тілегін ескере отырып, термеші сазгердің Қызылсай ауылынан жеке мұражайын ашуға мұрындық болды. Және осы игілікті істің басы-қасында жүрген ауыл әкімдігі мен ақсақалдар кеңесінің еңбегін де ұмытуға болмайды.
Жаңа мұражайдың ашылуы ауылда үлкен той ретінде өтті. Ақындар айтысы мен мүшәйрасы, түрлі спорттық шаралар ұйымдастырылды. Сүгірдің шығармаларын қазіргі жас өнерпаздар келстіре орындады. Салтанатқа Жаңаөзен қаласы әкімінің орынбасары Исахан Сағынбаев қатысып, жаңа нысанның ашылуымен ауыл тұрғындарын құттықтап, Сүгірдің ізбасарлары жас толқынға дәстүрлі халық өнерін дамытып, насихаттауда ақ жол тіледі. Шараны ұйымдастырып, өткізуге атсалысқан бір топ азаматтарды марапаттады.
Осы арада айрықша бір айта кетер мәселе, соңғы жылдары аймақтың шығармашылық азаматтары мен жастарын көтермелеп, қолдау білдіру де жақсы бір дәстүрдің қалыптасып келе жатқандығы. Бұған бірнеше жергілікті авторлардың кітабының шығып, шығармашылық кештерінің өтуі куә. Соның бір мысалы ретінде жақында ғана елімізге белгілі дүлдүл күйші Сержан Шакраттың 75 жылдық мерейтойының аймақ көлемінде аталып өтуі.
Қазір Маңғыстауда рухани түлеу мен жаңару бар. Халықтық дәстүр мен өнерді құрметтеп, көкке көтеру бар. Бұл аймақтың жан- жақты кемелдене түскендігін көрсетеді. Жерлесіміз Сүгір Бегендікұлына көрсетілген құрмет соның бір мысалы.