БИІК ШЫҢ, ШЫРША — ТАУЛАРДЫҢ КӨРКІ, БАЙЛЫҒЫ,ҰМЫТАР МҰНДА КЕЛГЕНДЕР МҰҢ МЕН ҚАЙҒЫНЫ.ДЕЛЕБЕҢ ҚОЗЫП ТҰРАСЫҢ ЕЛТІП БҰЛ ЖЕРДЕЖАРҚЫРАП ЖАТҚАН ШАҚЫРЫП МҰЗДЫҢ АЙДЫНЫ.(АҚҰШТАП БАҚТЫГЕРЕЕВА, «МЕДЕУ») Жалпы,мұз айдынға «Медеу» деген атау қалай қойылды деген сауал туындайтыны анық. Тарихшылардың сөзіне сенсек, мұз айдын орналасқан шатқалға қазаққа танымал Шапырашты Пусырман батырдың ұлы Медеудің есімі берілсе керек. Медеу Пұсырманұлы өз заманында Верный уезіндегі кіші Алматы болысын басқарыпты. «Медеу» мұз айдыны теңіз деңгейінен 1691 метр биіктікте орналасқан. Талай тарихи сәттердің куәсі болған алып мұз айдында коньки, хоккей, мәнерлеп сырғанау бәсекелері өткізілген. Ал Азия ойындарында біз «Медеу» төрінен допты хоккей бәсекесін тамашалаймыз. «Медеу» 1975 жылдан бастап коньки спортынан әлем чемпионаты, әлем кубогы, КСРО біріншілігі сынды ірі жарыстарды қабылдай бастады. «Рекордтар ұстаханасы» саналатын «Медеу» мұз айдынында 120 әлем рекорды тіркеліпті. Коньки спортының үздіктері Евгения Куликова, Эрик Хайден, Валерий Муратов және норвегиялық Стен Стенсеннің әлемдік рекордтары «Медеудің» еншісінде. Мұз айдында 200ден астам КСРО рекорды дүниеге келді. Сондай-ақ Норвегия, Жапония, Германия. Польша елдерінің ұлттық рекордтары тіркелді. Тіпті әлемге танымал «Давос», «Инцель» мұз айдындарында осыншама көлемде рекорд тіркелмепті. Халықаралық коньки федерациясының сексенінші жылдардағы бас хатшысы Георг Хеслердің бастамасымен «Медеу» әлемдегі үздік мұз айдындардың қатарына қосылды. Ал танымал француз архитекторы Шаппи Лоранның өзі «Медеудің» құрылысына жоғары баға берді. Бүгінде «Медеудің» жаңа тынысы ашылып, күрделі жөндеу жұмысы жасалды. «Алғашында Кеңес елі «Медеуді» Қырғызстан елінде салуды жоспарлаған. Бірақ Дінмұхамед Қонаевтың араласуымен мұз айдын Алматыда салуға шешім шығарылды. Министрлер Кеңесі алғашында құрылыс жұмысына 1 миллион рубль қарастырған. Бірақ Қонаевтың араласуымен 14 миллион рубль бөлінді. Мұз айдынды салуға 3000 астам құрылысшы қатысты. «Медеудің» географиялық орналасуы, саф ауасы, самал желі ерекше. Қазақтың Байқоңырынан ғарышқа адамзаттың тұңғыш ұшуы сияқты «Медеуде» алғашқы әлемдік рекордтардың бірі тіркелді. Сондықтан, сан жылдар өтсе де «Медеу» адамзат тарихында мәңгі қалады»
Абай (ибраһим) құнанбаев. (1845-1904) абай қазақтың ұлы ақыны, композитор, философ, қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы, оның алғашқы классигі. әкесі құнанбай өскенбайұлы бай, би және қазақ руларының ішіндегі беделді ң бірі болған. құнанбай қарқаралы дуанының аға сұлтаны болған. құнанбай діншіл болған. мұсылман дінінің ықпалын күшейту мақсатын көздеп орта азияның діндар қожаларын, татар молдаларын қарамағындағы ауылдарға таратқан. олардың мұсылманша оқытқан. өз ауылында ғабитқан деген молданы ұстап, абайды да оқытқан. абайдың сабаққа зеректігін байқаған соң, әкесі семей қаласындағы мұсылман имамы ахмет ризаның медресесіне берген. ол дін сабақтарына тарих, поэзия, , философия сияқты дүние тану пәндерін араластыра оқытуды қажет көретін ағымның бағытын ұстаған болған. абай бұл медреседе 4 жыл оқыған кезінде араб, иран және орта азия әдебиеті классиктерінің шығармаларымен жақсы танысады. өзі үлгілерінен үйренген. абайдың жазу жұмысында үлгі еткені 19-шы ғасырдағы орыс әдебиеті болған. абай семейдегі медреседен кетер алдында үш айдай орысша оқыған, осы тілде аздап жаза және сөйлей білген. еліне қайтқаннан кейін де семеймен қатынасын үзбеген. семейге саяси көзқарастары үшін жер аударылған, орыс оқымыстылары н.и.долгополов және е.п.михаэлиспен танысып, орысша білімін терендете түсуге жәрдем алған. абай семейге келіп, айлап жатып гоголь атындағы кітапханадан көп кітаптар оқыған және ауылына да алып кетіп оқитын болған. абай дүние жүзінің басқа да ғалымдары мен жазушыларының еңбектерін оқиды. мысалы, ежелгі грецияның атақты ғалымы аристотельдің философиялық және әдеби шығармаларымен толық танысқан. атақты данышпан сократтың да шығармасын бәлген. абай в.г.белинскийдің еңбектерін ұнатып оқыған. а.с.пушкин шығармаларын оқып, үлгіге тартқан. «евгений онегин» романынан үзінділер аударды «амал жоқ, қайттым білдірмей» / «татьяна хатына»/ әнін шығарды. сондай-ақ и.а.крылов, м.ю.лермонтов, и.гете шығармаларынан да аударды. абай қазақтың ән-күй творчествосын жете білген. біржан сал, ақан сері, тәттімбет, жаяу мұса сынды халық композиторларын ерекше бағалаған. өзі «айттым сәлем қаламқас», «сұрғылт тұман», «қараңғы түнде тау қалғып» тағы басқа әндер шығарған. абай «атаның болма, ң бол» деп, жалпы түгел сүйетін, гуманизм биігіне шақырады. перевод после возвращения в страну под семипалатинском сообщения во главе. ссыльный в семипалатинск за политические взгляды, ученые н.и. е и долгополов.п. ознакомиться с михаэлиспен, получения знаний поступить в терендете . абай семей, обучающихся в деревню уехал и больше читал книги лежа месяцами в библиотеки имени гоголя. ученые труды других писателей, читает абая и мира. например, знаменитый ученый древней греции аристотель философские и ознакомления с произведениями. социологический анализ современных социальных процессов в бәлген гений знаменитого произведения. в абай.г. читал труды белинскийдің подобных средств. а.с. читать произведения пушкина, образец отказа от. «евгений онегин» отрывки из романа обратил «без подхода, без наблюдения за птицами» / «письма татьяны»/ песню. также и. а.крылова, м. ю. лермонтова, и. из произведений гете тоже обратил внимание. абая, казахская музыка] детально знал. биржан сал, акан сери, таттимбета, жаяу мусы, как особо ценится народных композиторов. «айттым сәлем қаламқас», «стальной туман», «горные вершины темной ночью» и другие, выпущенные песни. абая «сын деда мороза-не радуйся, будь сыном человека», что любит все человечество в целом, призывает к высотам гуманизма.
Жібек ол мейірімді көңілді қыз
Төлеген Жібекке салық болған боз бала
Ал Төлеген ол Қыз жібек пен Төлегеннің арасына түскен адам ғой