Көтерілістің шығу себебі әлеуметтік-экономикалық және саяси сипаттағы факторлар еді. Яғни отарлық езгінің соғыс кезінде барынша күшеюі, жерді тартып алу, орыстандыру саясаты және т.б. Көтерілістің басталуына патшаның 1916 ж. 25 маусымда армияның қара жұмысына Түркістан өлкесінің және ішінара Сібірдің 19-дан 43-жасқа дейінгі ер-азаматтарын шақыру жөніндегі жарлығы түрткі болды.
Шілденің басында қазақ даласында көп кешікпей қарулы көтеріліске айналған стихиялық бас көтерулер басталды. Ол біртіндеп ұйымдасқан сипат алды: Торғай мен Жетісуда оның танылған жетекшілері А. Иманов, Ә. Жанкелдин, Т. Бокин, Б. Әшекеев, Ө. Саурықов басшылық еткен ірі ошақтары пайда болды.
Қазақ қоғамында патша жарлығы мен көтеріліске деген көзқарас бір мәнді болған жоқ: бай-феодалдардың бір бөлігі, жергілікті әкімшіліктің кейбір шенеуніктері патша жарлығын қолдап, оны орындауға шақырды. Қазақ интеллигенциясының кейбірі (Бокин, Ниязбеков, Жүнісов) жарлыққа қарсы шығып, оны орындауға қарсыластық көрсетуге шақырса, «Қазақ» гәзеті төңірегіндегі зиялылар (Ә. Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынұлы, М. Дулатов және т.б.) күші басым үкіметке қарсы шығудың халықты қырғынға ұшыратарын ескертіп, сабыр сақтауға шақырды.
Атау (кім?) халық
Ілік (кімнің?) халықтың
Барыс (кімге?) халыққа
Табыс (кімді?) халықты
Жатыс (кімде?) халықта
Шығыс (кімнен?) халықтан
Көмектес (кіммен?) халықпен
Атау (не?) ауыз әдебиеті // дәуір
Ілік (ненің?) ауыз әдебиетінің // дәуірдің
Барыс (неге?) ауыз әдебиетіне // дәуірге
Табыс (нені?) ауыз әдебиетін // дәуірді
Жатыс (неде?) ауыз әдебиетінде // дәуірде
Шығыс (неден?) ауыз әдебиетінен // дәуірден
Көмектес (немен?) ауыз әдебиетімен // дәуірмен
Атау (нелер?) шығармалар
Ілік (нелердің?) шығармалардың
Барыс (нелерге?) шығармаларға
Табыс (нелерді?) шығармаларды
Жатыс (нелерде?) шығармаларда
Шығыс (нелерден?) шығармалардан
Көмектес (нелермен?) шығармалармен
Объяснение: