«Акын» - в казахском языке это уважительная форма обращения к вышедшему из народа поэту-импровизатору.
Айтыс – это публичное поэтическое состязание двух акынов. Каждое лето отовсюду съезжаются акыны, которые без предварительной подготовки, импровизируя поочередно, соревнуются в находчивости, в блеске мыслей, в умении сочинять стихи экспромтом.
В 2006 году айтыс был включен в репрезентативный список нематериального культурного наследия человечества.
Зарождение айтыса в эпоху образования казахских племенных союзов и их синхронное развитие – это незаменимая часть в духовной жизни казахского народа.
«На наскальных рисунках в горах стран Центральной Азии, Алтайского региона, уездов Хутуби, Тарбагатая, долины реки Или сохранились изображения играющих на домбре акынов», - рассказывает Далилбек. По его словам у казахского народа есть очень много разных обычаев и традиций, некоторые из них в процессе исторического развития были вытеснены. Однако акын-айтыс – единственный в своем роде связан с казахским народом общей судьбой, и голос акынов продолжает радовать слух и по сей день.
Согласно данным, казахи проживают в 13 странах мира. Из них только казахи Китая и Монголии сохранили свою самобытную культуру. «Для сохранения традиций айтыса и его развития нужны определенные условия. Первое – это благодарный слушатель, который будет ценить искусство айтыса, второе – благоприятная социальная среда для развития искусства айтыса», - отметил Далилбек.
25 января 2008 года в студенческом городке Илийского педагогического института г. Куйтунь (СУАР) было образовано Исследовательское общество айтыса. Это событие стало новой вехой в работе над сохранением традиций айтыса
Аудиомәтінді екі рет тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Үш тіл – заман талабы
22 қыркүйек - ҚР халықтарының тілдері мерекесі. Әр халық өз тілінде сөйлеуге, оқуға құқығы бар. Әр азамат өзінің ана тілін біліп, сүюге, құрметтеуге міндетті. Сонымен қатар, әр адам өзге де тілді үйреніп, оларға да құрметпен қарап, өз кәдесіне жаратып жатса, «Жеті түрлі ілім біл, жеті жұрттың тілін біл» деп ата-бабаларымыз айтпақшы, нұр үстіне нұр болады. Сол себепті де біз бүгінгі шараны ана тілімізге және орыс тілі мен ағылшын тіліне арнаймыз.
Біздің еліміз – көп ұлтты мемлекет. Елімізде жүздеген ұлт өкілдері достық пен бейбітшілікте өмір сүруде. Бабалар аманаты - дәстүріміз бен туған тіліміздің аясы кеңейіп, әлемдік өркениетпен ұштастығын тауып жатыр. Соның бір кепілі - ел болып атап өтіп жатқан - тілдер мерекесі. Тіл қай ұлтта, қай елде болса да қастерлі, құдіретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен бірге еніп, қалыптасады. «Әр елдегі қазақ әр елдің тілін мықтап игерсе, ол - білім. Ол шетел тілінде сөйлесе - тіпті жақсы. Бірақ ана тілін тұншықтырып, көміп тастаса - ол кешірілмес күнә» деген Н. Ә. Назарбаевтың сөзін басшылыққа ала отырып, мектепте оқытылатын тілдерден жарыс өткіземіз.
Жер шарында 900-ге жуық ұлт өмір сүреді. Қазір біздің планетамызда 5651 тіл бар, ол тілдерде миллиардтан астам адам сөйлейді. Өзінің тілін ана тілім деп атайтын бірден бір халық - қазақ. Өйткені, халқымыз Анасын қастерлеп, қадірлеген. Ең қасиетті, киелі нәрсені Анаға теңеген. Сөз мүшесінің саны жағынан алғанда қазақ тілі жер жүзіндегі 5651 тілдің арасында 70-орында.
1. Мәтіннің не туралы екенін анықтаңыз.
A. Тіл туралы
B. Өнер-білім туралы
C. Еңбекқорлық туралы
D. Адамгершілік туралы
2 . Мәтіннің негізгі идеясын
табыңыз.
A. 22 қыркүйек - ҚР халықтарының тілдері мерекесі.
B. Біздің еліміз – көп ұлтты мемлекет.
C. Біздің планетамызда 5651 тіл бар.
D. Туған тілді құрметтеп, қастерлеу керек.
3. Мәтіннің түрін ажыратыңыз.
A. әңгіме
B. сұхбат
C. ертегі
D. мақала
4. Мәтін бойынша дұрыс/бұрыс ақпаратты анықтаңыз.
(+ белгісімен белгілеңіз).
1 Әрбір адам өз ана тілін сүюі, құрметтеуі тиіс.
2 Жер шарында 800-ге жуық ұлт өмір сүреді.
5. Төмендегі мақал-мәтелдерді қолданып, жұбыңызбен тіл туралы сөйлесіңіз. Жұбыңызға сұрақтар қойыңыз, жауап беріңіз.
• Өнер алды – қызыл тіл.
• Көп сөз - күміс, аз сөз - алтын.
• Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле.
6. Төмендегі сөйлемдерден терминдер мен неологизмдерді тауып, мағынасын ашыңыз. Олармен сөйлемдер құрастырыңыз.
• Қазақстанда үштілділік білім беру жолдары жүзеге асырылуда.
• Лексика – сөз мағынасын зерттейтін сала.
• Ұлыбританияда тұратын 10 жасар Соня – полиглот қыз.
Объяснение:
1болжалдық сан есім 1