63- бет, 3-тапсырма. Мәтінді оқы. Сұрақтарға жауап бер. Мәтінді оңы. Сұрақтарға жауап бер.
Ерте, ерте, ертеде бүркіт: "Кім күшті?" деген қазақша күрестен сайыс өткіземін", - деп
жан-жануарларға жар салыпты. Аю, жолбарыс, қасқыр, қоян, барыс, мен борсың
ңатысуға дайындала бәстайды.
Атасы барысты сайысқа дайындайды.
- Бұл жарыста жеңіске жету емес, балам! Сайыста күшті болу неден, бірақ епті болған
одан да пайдалы. Осыны ұмытпа! - деп, атасы барысқа аақыл айтады. Барыс сайысқа қатысу
үшін нөп жаттығады
Сонымен, сайыс күні де келіп жетеді. Бүркіт, қабан, таутене тірегі болады.
- Сайыс жарыста жеңген ханның атымен аталатын болады. - деп жариялайды.
Қасқыр мен ңояң, мен борсық, аю мен пен нелес нүреседі. Қоян
ңасңырды, аю қабанды, барсын арналды, барыс нелесті жеңеді.
Жартылай сайыста ао мен ноян, дәріс пен борсың нүреседі. Аю қоянды, барыс борсықты
жеңеді де аю мен барыс шешуші сайысқа шығады.
Барыс аюмен күреседі. Оп атасының ақылын есіне түсіреді де ептілінпен өзінен күшті
аюды аяқтан шалып жеңеді.
Сөйтіп, барыс ептілік пен төзімділік көрсетіп, жеңімпаз атанады. Содан бері
күрестен болатын сайыс барыстың атымен аталатын болды.
I. Бүркіт қандай жарыс өткізбекші
болды?
2. Жарысқа қандай аңдар ңатысты?
3. Барыс дайындалды?
4. Оған атасы қандай аңыл айтты?
5.
5. Жарысқа қай аңдар төреш болды?
6. Жартылай сайысңа қай андар шықты?
7. Шешуші сайыста ңай аң жеңді?
8. Сайыс ңай аңның атымен аталатын
болды?
ответ:1-тапсырма 1722 жылы Қалқаман Мамыр дастаны жарық көрген. Бұл дастанда екі ғашық туралы айтылған. Дастанның авторы Шәкәрім Құдайбердіұлы. Қалқаман деген жас жігіт Мамыр деген қыз болады. Олар екі рудың адамдары болғандықтан екеуі дәстүрді бұзғаны үшін өлім жазасына кесілді.Мамырдың өзінің туысы Мамырды қаза қылды .
2 Бұл дастан әдеп ғұрыпты әшкерелейді. Салт дәстүрді құрметтегенін айқындайды.1912 жылы Семей қаласында Қалқаман Мамыр Дастанның алғашқы басылымы жарық көрген
2-тапсырма
1 дәйек 18 ғасырда қазақ хандығы Ресей халқымен байланысты белсене түсті
2 дәйек 18 ғасырдың 30 жылдарында Ресей үшін дипломатиялық байланыстарды нығайтуға қолайлы жағдайлар қалыптасты
3дәйек Қазақ халқы мен Ресей халқы 18 ғасырдың басында елші алмасуы күшейе түсті
3 тапсырма
Салыстыру:Орналасқан жері:Қабылданған шешімдер: Нәтижесі. Қарақұм
Орналасқан жері Қарақұм шөлі Ұлытау тауларының шекарасы
Қабылданған шешімдер: қазақ жасағын құруы
Нәтижесі.жоңғарларды жеңді
Ордабасы
Орналасқан жері: Бадам өзенінің бойында Ордабасы тауында орналасқан
Қабылданған шешімдер: Елді қырып жойып Ақтабан шұбырынды Алқакөл сүлама апатына душар еткен.
Нәтижесі: 1729-1730жылдарда жоңғарларды үздіксіз жеңге
Объяснение: