Шалкиіз Тіленшіұлы (1465 — 1560 жылы ш.) — ақын, жырау, батыр, орта ғасырлардағы қазақ поэзиясының көрнекті өкілі,Жайықтың шығыс жағалауында дүниеге келген. Болашақ жырау мұсылманша жақсы білім,сахара салтымен тәрбие алады.Шалкиіз жас кезінен-ақ ер жүрек жауынгер әрі талантты жырау ретінде даңққа бөленді. Жырау туындылары әсерлі, өткір, аз сөзге көп мағына сыйғызған сұлу сазды көркемдігімен ерекшеленеді.Ол ертедегі қазақ поэзиясының өлең өрнегін байытқан ақын.Шалкиіз жырау ғүмырының көп бөлігін Ноғай ордасының билеушісі Темір бидің қол астында өткізеді және оның қадірлі ақылшыларының бірі болады.Турашылдығымен, әділдігімен, даналығымен ел алдында беделді болады. Шалкиіз ел басқарған батырлардың ерлігі мен асыл қасиеттерін жырлап, елге үлгі етеді. Жыраудың ең көп жырлаған адамы - Темір би. Оның Темір биге арналған екі толғауы сақталған. Шалкиіз новатор(жаңашыл)еді. Ол қазақ поэзиясындағы философиялық-афористік поэзиясы - толғауларында Шалкиіз ойлылықтың, көркемдіктің шыңына шықты. Қазақ тарихында артынан үлкен із қалдырып кеткен.
Мен өте жақсы көремін болып тұратынына жазда. Ыстық көшелер, аулаларын, көп қабатты үйлердің мәңгі қайда-онда адамдар – бұл барлық сонымен қатар әуелде қашып кете алшақ. Сондықтан, мұны ең ұзын жылы демалыс өткіземін табиғатта, ауылда.
Әдетте таңертең мектеп күндері мені көтере төсек. Бірақ каникулда ауылда жиі үшін мен кездестіруге поднимающееся-орманның күн. Табиғат жанданады. Балабақшада ән таңғы құс, ал түнгі тұман біртіндеп тартылып жатыр және жасыру бойынша оврагам бірінші сәулесінің, таң. Енді уақыт Қарақат – жидек нәзік. Осылай дейді менің әжем. Бұл жидек қылып салынған үйлерді көрді жинау керек, тек қана қолмен, ешбір "комбайн" және басқа да құрылғылар. Сонда келесі жылы бұл жерде астық шығымы жақсы, бұрынғы. Бұл тәсіл әдетте біз әрқашанда сақтаймыз және орман іспеттес алғысын білдіреді - өйткені біздің барланған біз ешқашан ораламыз құр.
Сүйемін жазғы найзағай. Кезде кейін ыстық күн көкжиек кенеттен Кезде салқын жел раскачивает ағаштар мен дқолданысқа грома. Ал содан кейін пыльную жолға түседі бірінші тамшылары, көптен күткен жаңбыр. Найзағай жақсы көремін әнді шатырда старенького бабушкиного. Сүйемін, жауын-барабанил бойынша қаңылтыр төбесінде, ал жайылмалардың грома подрагивала жер.Ал содан кейін басталады кеш, мен ораламын үй бабушке – ол сөзсіз қазірдің өзінде дайындады кешкі ас ерекше нәрсе. Терезе бақшасы айқара ашық настежь. Аспанда жағылады алғашқы жұлдыз, малшылар гонят жайылымда жүрген сиыр-арасында қалың жапырақтарды ашады, өз кешкі әнін бұлбұл.
ертедеде ат ,ит жане лак болды. Атын аты Сункар, итын аты Актос жане лактын аты кароче сама придумай .олар тунде корадан кашып кетти бир карангы жерге олар онда коркынышты ертеги айиыпты .ал содан кейын уйлерине баргылары келди .мол орманда адасып кетти ит оларга айтты "биз бугин орманда конатырайык" ал лак айтты :"каскырлар болса не ыстимис"ал жылкы айтты :"корпа биз олардан кашып кеттемиз " ит айтты :"жарайды уйыктайк" танертен олар турганда алма агашы,жасыл шоп корди ал ит кызды корип калды .ит ,лак жане ат сол кизга жугирди .уйлерине келген сон лак оларга айтты:"енди уйымызден кашпаймыз".Содан кейын олар ушеы бакыты омир сурипты.
Шалкиіз Тіленшіұлы (1465 — 1560 жылы ш.) — ақын, жырау, батыр, орта ғасырлардағы қазақ поэзиясының көрнекті өкілі,Жайықтың шығыс жағалауында дүниеге келген. Болашақ жырау мұсылманша жақсы білім,сахара салтымен тәрбие алады.Шалкиіз жас кезінен-ақ ер жүрек жауынгер әрі талантты жырау ретінде даңққа бөленді. Жырау туындылары әсерлі, өткір, аз сөзге көп мағына сыйғызған сұлу сазды көркемдігімен ерекшеленеді.Ол ертедегі қазақ поэзиясының өлең өрнегін байытқан ақын.Шалкиіз жырау ғүмырының көп бөлігін Ноғай ордасының билеушісі Темір бидің қол астында өткізеді және оның қадірлі ақылшыларының бірі болады.Турашылдығымен, әділдігімен, даналығымен ел алдында беделді болады. Шалкиіз ел басқарған батырлардың ерлігі мен асыл қасиеттерін жырлап, елге үлгі етеді. Жыраудың ең көп жырлаған адамы - Темір би. Оның Темір биге арналған екі толғауы сақталған. Шалкиіз новатор(жаңашыл)еді. Ол қазақ поэзиясындағы философиялық-афористік поэзиясы - толғауларында Шалкиіз ойлылықтың, көркемдіктің шыңына шықты. Қазақ тарихында артынан үлкен із қалдырып кеткен.