Эссе
Көне ескерткіштер - дала көркі.
Ескерткіштер - қай халықтың болмасын өшпес қазынасы.Ата-бабамыз кең даламыздағы көне ескерткіштерді көздерінің қарашығындай сақтасын деп мұра ретінде бізге,жас ұрпаққа,аманат етті. Қазір, Қазақстанда 25 мыңға жуық тарихи ескерткіштер бар. Олардың бәрі мемлекеттің қорғауына алынған. Ал соның ішінде Қожа Ахмет Яссауи кесенесі 2003 жылы ЮНЕСКО-нің Бүкіләлемдік мұра тізіміне тіркелді.Біз үшін бұл үлкен мақтаныш.
Ескерткіштер түрліше болады. Ескерткіштерді негізгі төрт түрге бөледі: археологиялық ескерткіштер,тарихи ескерткіштер,сәулет өнері ескерткіштері, монументтік ескерткіштер.Сондай-ақ,ескерткіштерге тарихи-танымдық немесе тарихи-көркем құндылығы бар жазбаларды да жатқызуға болады.Сонау дәуірдегі Орхон ескертіштерінен бастап,Арыстан Баб,Қожа Ахмет Ясауи,Айша Бибі,Алаша хан,Қарахан,Жошы хан кесенелері мен күмбездері,обалар,малта тастар мен археологиялық қазбалар - бәрі-бәрі осынау қазақ даласының әшекейлері.
Шоқан Уәлиханов бір сөзінде: «Қазақ даласында не көп— бірі көне, бірі жаңа жапырлай орналасқан зираттар, обалар мен төбешіктер көп. Қазақтың тұрмыс тіршілігінің бұл тілсіз ескерткіштері тарихи тұрғыдан гөрі, жағрафиялық тұрғыдан алғанда қымбаттырақ» деген екен.Шынымен де,олар сол заманнан мол мәлімет беріп қана қоймай,біз ғана емес шет елдік туристер де ағылып келетін көненің көздері ғой.Осындай ескерткіштерімізді сақтау - біздің борышымыз деп білемін.
Жауаптары:
1. Бастауыш пен баяндауыштан ғана тұратын сөйлем түрін табыңыз.
Д) Жалаң.
2. Атаулы сөйлемді табыңыз. Е) Жап-жасыл дала.
3. Бастауышы зат есімнен болған жақты сөйлемді табыңыз.
Е) Адам туған жерін аңсайды.
4. Сызықша дұрыс қойылған сөйлемді көрсетіңіз.
С) Су-тіршілік көзі.
5. Толымсыз сөйлемді табыңыз.
Д) Теледидарды көп қарайсың ба?
6. Сөйлемді аяқтаңыз. Табиғатты ... !
В) Қорға.
7. Сөйлем мүшелері талданбайтын сөйлем түрін белгілеңіз.
А) Атаулы
8. Жай сөйлемнің түрін ажыратыңыз. Қыс. Күн суық.
А) Атаулы.
9. Жалаң сөйлемді табыңыз.
А) Таң атты.
10. Сөйлемнің түрін көрсетіңіз. Түн. Тыныштық.
С) Атаулы.
11. Сөйлемнің түрін анықтаңыз. Гүлдей бер, туған жерім.
В) Лепті.
12. Сөйлемді аяқтаңыз: Қыста ... ... .
А) Боран соғады.
13. Жақсыз сөйлемді табыңыз.
Д) Елімізде өзгерістер көп.
14. Ойды аяқтаңыз: Табиғат адамдардан қамқорлық ... .
Д) күтеді
15. Сөйлемнің түрін анықтаңыз. Еңбек жазды.
Е) Хабарлы.
16. Дұрыс құрастырылған сөйлемді көрсетіңіз.
А) Бақылау жұмысы болды.
17. Сөйлемнің түрін табыңыз. Қыс. Аппақ қар.
Е) Атаулы.
18. Сөйлемді толықтырыңыз. Мақал-мәтелдер біздің халық ауыз әдебиетінің ұрпаққа қалдырған... байлығы.
Е) Рухани.
19. Дұрыс құрастырылған сөйлемді табыңыз.
Д) Мұғалім сыныптан жаңа ғана шығып кетті.
20. Бастауышы бар жақты сөйлемді көрсетіңіз.
В) Кәсіпкерлік жылдам дамыды.
21. Жалаң сөйлемді табыңыз.
Е) Уақыт жоқ.
22. Сөйлемнің түрін анықтаңыз. Кәсіпкерлік жылдам дамыды.
Е) Жақты.
23. Атаулы сөйлемді табыңыз.
В) Қыс. Сары аяз.
24. Сөйлемнің түрін анықтаңыз. Тудың көгілдір түсі ненің белгісі?
А) Сұраулы
25. Тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері бар сөйлем түрін көрсетіңіз.
А) Жайылма.
1)- Маркакол
2)-Автоқалам
3)Он- сегіз
4)-?
5)-?