Оқығаныңды айтпа сөзінің мағынасыды түсіну үшін, біз оқығаны айтпайтынымызды, тоқығаны айтпайтынымызды білуіміз керек. Оларды санап, теориялық үйді шығарып, кейінгідей орайдан қатар, оқушының ойын қылу жасағанда осы оқиғаны назарда ұстап алармыз. Бізге шығармашылық, қоса болады ма? Әрбірде бравырымызды шырауымыз керек, со біз тәжірибелескенімізде білетін оқығаның шешімін тауып, айтып береміз.
Жоғарыдағы есептеймізді анықтайтын даналықтар бойынша, оқиғаны айту тәжірибесін анықтайды. "Оқығаны айтпа" деген сөзде "оқу" себептемелерді, "айту" даналықтарды сипаттауды білдіреді. Сосынан, бізге шешім беру үшін оқығаны табамыз және оны айтып береміз.
Өтірікті, мағынасының анықталуына көмек көрсету үшін әрқашан жумыс тәжірибесі өту үшін мына 3 қадамды орындаңдамыз:
1. Орны табу: Әрі оқығаны табу үшін, мәтінні талдап, оқып таба аламыз ба? Оқыға нерсенің туынды немесе айтуы келетінін табу үшін, дәлелдерге назар аударамыз немесе орындаушылардың ой білдіруін көруіміз керек.
2. Анықтау: Оқығаны табғанда, ол "оқу" себептемелері мен "айту" даналықтары бойынша анықтауларды іске асыру үшін мәтінні қарастыра аламыз. Ойдан кейін, егер ойында оқыға қоса болмайтынын білсек, ол қалай те шешілетінін айтып береміз.
3. Жанұя жасау: Оқиғаны таба бастап, аны толықтыра алмайтынын тексереміз және бізге айтып беретін басқа оқиғаларды табып, мәтінні толықтыра алуға көмекші болатынын растайды.
Мысалға көшейініз. Мұнда, өрістен қатар "Оқығаны айтпа, тоқығаны айт" деген оқығанды жасайдымыз. Оларды анализ ету үшін, мәтінді оқып, мүмкіндіктерді тексереміз.
1. Орны табу: Мәтінде "Оқығаны айтпа, тоқығаны айт" деген оқыға енген бар ма? Бір де шешім жасауды қаламайтынын көреміз пе?
2. Анықтау: Мәтінде "Оқығаны" деген бетті дұрыс оқыға теңестіру үшін, мен оқып, мүмкіндік бармын тауып, оны анықтайтын сөзді көзқарастырамыз. "Айтпа" деген бағдарламалы сабақты анықтау үшін оның мағынаны түсінуге тырысып, оны маманымыздың артықшылықсода берген сөздеріне сәйкес көредік. "Тоқығаны" деген басқасын тазауды бөлекпеуге көмек көрсету үшін, оны түсінуге тырысып, "тафтып, айту" деген сөздерге сай келедігін түсіндіреміз.
3. Жанұя: Мысалда, "Оқығаны айтпа, тоқығаны айт" оқығаны оқып, оны анализ еттік деп білсек, "Оқығаны" деген оқыға мүмкіндіктерді түсінуге көмек көрсетуіміз мүмкін. Сондықтан "Оқығаны" деген оқыға қоса берілетін дауыс болатынын айтып беру маңызды.
Осы түсініктерді пайдаланып, өтетін суретте оқығаны айтып, тоқығаны айту мағынасын түсінерсіз.
Жоғарыдағы есептеймізді анықтайтын даналықтар бойынша, оқиғаны айту тәжірибесін анықтайды. "Оқығаны айтпа" деген сөзде "оқу" себептемелерді, "айту" даналықтарды сипаттауды білдіреді. Сосынан, бізге шешім беру үшін оқығаны табамыз және оны айтып береміз.
Өтірікті, мағынасының анықталуына көмек көрсету үшін әрқашан жумыс тәжірибесі өту үшін мына 3 қадамды орындаңдамыз:
1. Орны табу: Әрі оқығаны табу үшін, мәтінні талдап, оқып таба аламыз ба? Оқыға нерсенің туынды немесе айтуы келетінін табу үшін, дәлелдерге назар аударамыз немесе орындаушылардың ой білдіруін көруіміз керек.
2. Анықтау: Оқығаны табғанда, ол "оқу" себептемелері мен "айту" даналықтары бойынша анықтауларды іске асыру үшін мәтінні қарастыра аламыз. Ойдан кейін, егер ойында оқыға қоса болмайтынын білсек, ол қалай те шешілетінін айтып береміз.
3. Жанұя жасау: Оқиғаны таба бастап, аны толықтыра алмайтынын тексереміз және бізге айтып беретін басқа оқиғаларды табып, мәтінні толықтыра алуға көмекші болатынын растайды.
Мысалға көшейініз. Мұнда, өрістен қатар "Оқығаны айтпа, тоқығаны айт" деген оқығанды жасайдымыз. Оларды анализ ету үшін, мәтінді оқып, мүмкіндіктерді тексереміз.
1. Орны табу: Мәтінде "Оқығаны айтпа, тоқығаны айт" деген оқыға енген бар ма? Бір де шешім жасауды қаламайтынын көреміз пе?
2. Анықтау: Мәтінде "Оқығаны" деген бетті дұрыс оқыға теңестіру үшін, мен оқып, мүмкіндік бармын тауып, оны анықтайтын сөзді көзқарастырамыз. "Айтпа" деген бағдарламалы сабақты анықтау үшін оның мағынаны түсінуге тырысып, оны маманымыздың артықшылықсода берген сөздеріне сәйкес көредік. "Тоқығаны" деген басқасын тазауды бөлекпеуге көмек көрсету үшін, оны түсінуге тырысып, "тафтып, айту" деген сөздерге сай келедігін түсіндіреміз.
3. Жанұя: Мысалда, "Оқығаны айтпа, тоқығаны айт" оқығаны оқып, оны анализ еттік деп білсек, "Оқығаны" деген оқыға мүмкіндіктерді түсінуге көмек көрсетуіміз мүмкін. Сондықтан "Оқығаны" деген оқыға қоса берілетін дауыс болатынын айтып беру маңызды.
Осы түсініктерді пайдаланып, өтетін суретте оқығаны айтып, тоқығаны айту мағынасын түсінерсіз.