Жау тылындағы бала — Қасым Қайсеновтың 1961 жылы жазған повесі. Повесте автор Ұлы Отан соғысы кезінде жау тылындағы партизандардың басқыншыларға қарсы жасаған зор ерліктерін үлкен тебіреніспен
Бұл повесте сұрапыл Ұлы Отан соғысы кезінде Украина жерінде он жасар қазақ баласының партизандар қатарында болған қилы өмір соқпағы суреттеледі.Ол Майор Мергенбаевтың ұлы атацының қолында ауылда оқып, жазғы каникулда қаладағы әке-шешесіне келеді. Көп ұзамай соғыс басталады. Он жасар Серікті Жамал жетектеп эшелонмен ауылға кетпек болады. Жау бомбалап,эшелон қирайды. Жамал жау оғынан қаза табады. Серік комиссар Савченконың әйелі Анна Ивановна мен оның баласы Бористің қасында қалады. Анна Ивановна екі баланы алып туған жері Винница облысы, Сомогородск ауданы, Зазулин селосында тұратын әкесі Иван Дементьевичке қиындықпен әрең жетеді. Сатқын құрбысы Тамара комендатқа бұларды ұстап бергісі келеді. Астыртын ұйым басшысы Олейниктің байланысшысы Алексей жасырын үй тауып беріп көмек көрсетеді.Жанкештілікпен Отан үшін алысқан партизандар сәулетті қала мен күл болған селоны, немістер тірідей көмген әке-шеше,іні-қарындасты көрді.Бостандық үшін, болашақ бақыт үшін аянбай алысты. Жандармдардан ерлікпен қорғанған ауыл тұрғындарына Қызыл Армия көмекке келеді. Повесть соңында Майор Жомарт Мергенбаев ұлы Серікпен аман-есен кездеседі.
Өте қызық сұрақ. Себебі, сауалдың жауабын бәріміз білеміз. Мәселен, қазір өзіңізден немесе жаныңызда отырған адамнан: "Көктемгі демалысты қалай өткіземін?" деп сұрай қалсаңыз, ойланбастан: достарыңмен серуенде, бақшада қыдыр, театрға бар, кино көр, балыққа шық, кәуәп пісір... Осындай нұсқаларды тізіп береді. Рас па? Онда неге демалыста компьютердің алдында отырасыз? Біз аптаның бес күнінде осы бір екі күн демалысты асыға күтеміз, бірақ, нәтижесінде күндеріміз өзіміз ұялатындай болып өтеді. Жетер! Түске дейін ұйықтауды, сағаттар бойы теледидар немесе компьютер алдында телміріп отыруды доғарыңыз!
Демалыс – ерекше, бағалы, қуанышты күн, сондықтан болар ол жұмыс күндерінен екі есе аз. Сәйкесінше, бұл күндерді барынша пайдалы етіп өткізген жөн, әсіресе, көктемде олардың құны одан сайын арта түседі. Демалыс – жаңа аптаға күш-қуат, құлшыныс тудыру үшін керек мүмкіндік. Демалыс – алаңсыз балалық шақты еске түсіретін, барлық қиындықты немесе несиені, қарызды ұмыттыратын күн.