Айтыстың негізгі салмағы да, түйіні де өмір шындығы. Бетпе-бет келген екі ақын да сол орайда жеңудің сан алуан жолдарын, амал-тәсілдерін қарастырады. Ә дегеннен амандасу, ел жағдайын сұраудың өзінде айтыс боларлық түйін, сын тағарлық мәселелер іздестіріледі. Қарсыластардың қай-қайсысы да негізгі уәж, аталы ойларын бірден жайып салмай, аңысын аңдап, құрылған тор, айлалы қақпанға түсіруді көздейді. Оның алдын орап, матап, шырмап, қисынды да уәжді сөзбен тоспақ болады. Машығы мол, айла-тәсілі көп, аталы сөзді орнымен қолдана білген ақын ғана мәрелі жеңіске жетеді. Суырып салма өлеңге ысылған, ағыл-тегіл жыр иесі айтыста сөз таппағаннан жеңілмейді, аталы сөзден, жүйелі ойдан, бұлтартпас шындықтан тосылады. Мұны қанша өкінішті болса да жұрт алдында ашық мойындауға, кейінгі жырлау кезінде жасырмай айтуға мәжбүр болған. Бұл шыншылдық ойды “Аталы сөзге арсыз жауап қайырады” деген мәтелімен айтыстың әділ қазысы болған халық өзі түйіндеп отырған.
Әрине, қашықтықтан оқытудың көптеген артықшылықтары бар, дегенмен, біз құрдастарымызбен сөйлесу, мәселелерді бірлесіп шешу және басқа да мүмкіндікті жоғалтып аламыз. Менің ойымша, бұл қашықтық, бұл стандартты жаттығу, бірақ екеуінің де артықшылығы бар. Қашықтан оқыту туралы нақты жаман сөздер айту мүмкін емес, өйткені, мысалы, сабаққа бара алмайтын балалар қашықтан оқуға мүмкіндік алады. Алайда мұны жақсы деп те атауға болмайды, өйткені мектепте балалар үй жағдайына көнбейтіндіктен және назарын басқа нәрсеге аудару мүмкіндігіне ие бола отырып, оқу ортасына жақсы енеді.
не знаю? не обижайся