Қазақстан Республикасы Ұлттық музейі — Нұр-Сұлтан қаласында Тәуелсіздік алаңында орналасқан 2014 жылы 2 шілдеде ашылған мұражай[1]. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде табылған көптеген құнды дүниелер Қазақстан Республикасы Ұлттық музейінің баға жетпес қорын құрайды. Мұражай «Мәдени мұра» Мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тапсырмасы бойынша құрылды. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 2 шілдеде «Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі «Қазақстан Республикасы Ұлттық музейі» республикалық мемлекеттік мекемесін құру туралы» № 675 Қаулысы шықты[2]. Елбасымыздың үкімімен Қазақстан Республикасының Ұлттық музейінің директоры болып Дархан Қамзабекұлы Мыңбай тағайындалды.
(қандай диалог екенін білмейді екем)
Ауызекі сөйлеу стилінде адамдар өз ойларын халық ішінде пайдаланатын көнерген, жаргон сөздерді т.Б. пайдалану арқылы жеткізеді.
Ауызекі сөйлеу стилі — 1. Тілдің негізгі қызметі қарым-қатынас жасау қызметінің жүзеге асуына байланысты. [1].
Бұл өте кең таралған функционалды стиль. Тұрмыста, отбасыда, өндірістегі бейресми қатынастарда адамдардың еркін қарым-қатынас жасау саласын қамтамасыз етеді. Ауызекі сөйлеу стилі өте функционалды стильдерге, әсіресе олардың ауызекі түрлеріне ықпал жасайды: баяндама, дәріс, пікірталас т.б.
2. Ауызекі сөйлеу стилі өзіндік ерекшеліктерін жасайтын айрықша белгісі жағдайға байланысты сөйлеу мәнері, эмоцияға қарай тілдік бірліктерін қолдану өзгешелігі болады. Бұл ерекшелігі ең алдымен, ондағы лексика-фразеология байқалады;
а) ауызекі сөйлеу стилі диалогқа құрылады. Қатысушы екі адам. Интонация ерекше қызмет атқарады. Сөйлеу тілінің тағы бір ерекшеліті монолог (бір кісінің сөзі көпшілік алдында сөйлеу, баяндама, дәріс, консультация);
ә) Ауызекі сөйлеу стилі ерекшеліктерінің екінші түрі онын эмоциялылығы, өйткені айтушы өз эмоциясын сол сөздің аясына сыйғызуға тырысады. Мыс., "Көбірек сөйлеп кетті" (бәсендеу түрі, бірақ эмоция сезіледі), "Мылжыңдап кеттің ғой!" (эмоцияның қатаң түрі);
б) Ауызекі сөйлеу стилі әдеби кейіпкердің сөйлеу ерекшелігі мен мінезін таныту үшін ол өмір сүрген ортадағы жергілікті диалект сөздерді стильдік мақсатта әдеби қолданады;
в) Ауызекі сөйлеу стилінде қыстырма, қаратпа, одағай сөздер жиі қолданылады. Мыс., "Айналайын-ау, сені түсінеді деп айтып отырмын". Сондай-ақ, сыйлау, құрметтеу, кішірейту, еркелету амал-тәсілдері көбірек пайдаланылады;
г) Ауызекі сөйлеу стилі тілдің көркемдегіш бейнелеуші тәсілдері де қолданылады (теңеу, эпитет, гипербола). Мыс., "Өгіздей біреу алдымнан шыға келді";
т) Ауызекі сөйлеу стилі басқа стильдерден өзгешелігі мен ерекшелігі, ең алдымен синтаксистен сөйлем құрылысынан байқалады. Стильдің бұл түрінде сұраулы, лепті сөйлемдер катысады. Диалогке құрылады. Ауызекі сөйлеу тілінің стилі ой көбіне автоматты түрде (аяқастынан) дайындықсыз айтылады.
Қорқыт ата VII ғасырда Сырдария өзенінің бойындағы бұрынғы Жанкент қаласында өмір сүрген. Кемеңгер тұлға дүниеге келмес бұрын анасы оны құрсағында үш жыл көтерген деген аңыз әңгіме бар. Ол дүниеге келгенде табиғат тылсымы ерекше күйге енген. Қатты боран соққан. Күн тұтылып, үш күн бойы күннің көзі көрінбеген. Қара тұман басқан. Сол себептен оған «Қорқыт» есімі беріліпті. Ойшыл жыраудың өмірін зерттеген ғалымдар оның есімінің мағынасын түрліше болжаған. Бірі «құт әкелетін адам» десе, енді бірі «өмір тоқтады» деп болжаған. Бір қызығы, Қорқыт ата дүниеге келе сала тілі шығып, сөйлеп кетіпті. Тіпті туыла салып жүріп кеткен деген де аңыз бар.
Қорқытпен қобыз егіз ұғым іспеттес. Ол туралы «Қорқыт ата кітабында» тереңінен жазылған. Кітаптың алғашқы беттерінде жыраудың нақыл сөздері жазылған. Онда өмір мен өлім туралы көбірек мағлұмат алуға болады. Аңыздарға сенсек, Қорқыт «өмір барда өлім бар, өзгеру бар. Өлмес өмір жоқ. Сынбас темір жоқ, бәрі де өледі. Өзгереді, ұмыт болады. Тек мәңгілікке өлмейтін, ұмытылмайтын адамның өмірінде жасаған игілікті ісінің нәтижесі» деген.Жалпы Қорқыт ата өмір бойы өлімге қарсы күресуші жан ретінде сипатталады. Көпшілікті жырымен ғана емес, күйімен де өзіне қаратқан ол дүниенің төрт бұрышын кезіп кетеді. Бір атап өтерлігі, жолшыбай кездескен адамдардың барлығы көр қазып жатады. Олардан «кімнің көрі?» деп сұрағанында, «Қорқыттың көрі» деген жауап алады. Тағы бір түсінде «жер кіндігін тапсаң, тірі қаласың» деген аян естіген соң ол өзі туған өңірге қайта оралыпты. Содан қобыз аспабын ойлап табады. Қорыта айтқанда, Қорқыт ата туралы бірнеше аңыз бар. Олардың бірінде өзен ортасындағы кілем үстінде қобызымен күй тартқан оның кілемі құдіретті күйдің арқасында суға батпайтыны да айтылады. Аңыздарда Қорқыт ата қобыз тартқан жылдары ел ішінде ешбір текетірес, өлім болмаған деседі. Тек күндердің бірінде ерекше аспапта ойнап отырған ол кенеттен ұйқыға кеткен сәтінде судағы қайрақ жылан оны шағып өлтірген деген де аңыз бар. Тағы бір аңыз әңгімелерде Қорқыт қобызда күй тартып қана қоймай, ол арқылы адам емдеген деген де мәліметтер кездеседі. Онымен қоса, оның бойында болашақты болжайтын да қасиет болған көрінеді.Жер бетінде қобыз аспабында алғаш болып күй тартқан Қорқыт атаның күйлері бүгінде кеңінен танымал. «Қорқыт», «Башпай», «Тарғыл ана», «Ұшардың ұлуы», «Желмая» және «Елімай» күйлері бар.
Өзіңе керектілерін аларсың.