Хеопс пирамидасының сырлары.
Пирамиданы адам салғаны рас па?
Хеопс пирамидасы салынғалы бергі 4 мың жыл бойы осы бір сұрақ кімді де болсын мазалауын қояр емес. Ол туралы аңыз да көп. «Осыншалық алып дүниені адам салуы мүмкін емес» деп күмәнданатындар да кездеседі. Біреулері «жындар салған болуы ықтимал» десе, бәзбіреулері «бұл - жер бетінде болған басқа өркениеттің белгісі» дейді, енді бірі «жоқ, мұндай кереметті бөтен ғаламшардан келгендер салған» деген болжамдарын ұсынып бағады.
Неге олай? Себебі, бүгінге дейін және технология дамыған қазіргі заманда да дәл осындай теңдессіз құрылысты адамдар әлі өз қолымен сала алған жоқ. Мысалы, 1989 жылы Париж қаласындағы Лувр мұражайының жанына салынған сәулетші Пэйдің шыны пирамидасының биіктігі 22 метрден аспайды. 1972 жылы АҚШ-тың Сан-Франсиско қаласында пирамидаға еліктеп салынған халықаралық штаб-пәтердің алып құрылысы бар. 48 қабаттан тұратын ғимараттың биіктігі 260 метр болғанмен, көлемі Хеопс пирамидасының жартысына жетпейді.
Сондықтан да, Хеопс пирамидасы - адамзат тарихындағы 7 кереметтің бірі. Грек тарихшылары 7 кереметке: Олимпиядадағы Зевстің статуясын, Галикарнастағы мавзолейді, Ирактағы Семирамиданың аспалы бағын, Родос аралындағы 32 метрлік Гелиос алып мүсінін, Александрия маягын, Эфестегі Артемида ғибадатханасын жатқызады. Бірақ, осылардан бүгінге дейін аман жеткені осы Хеопс пирамидасы ғана. Аңыздарға қарамастан оны салғызған иесі мен қалай тұрғызылғаны жөніндегі деректердің анықталғаны рас. Енді сол тылсым қызықтарға кезек берейік.
Таңғаларлық деректер
Мысырдың Гиза жазығында тұрған Хеопс пирамидасын «Ұлы пирамида» деп те атайды. Себебі, 4 мың жылдан аман жеткен жалғыз жәдігер - биіктігі 147 метрге жететін әлемдегі ең алып ғимарат. Әрі өте дәл құрастырылған, ең ірі тастан жасалынған бірден-бір құрылыс. Хеопс пирамидасының жалпы салмағы 5 млн. тоннаға жетеді. Бүкіл құрылысты салуға 2 млн. куб тасблок жұмсалған. Пирамиданың ірге көлемі 5,15 гектар жерді алып жатыр. Оған 200 теннис алаңын, Римдегі Әулие Петрдің екі шіркеуін орналастыруға болар еді. Кезінде Наполеон Гизадағы басты үш пирамиданың тас блоктарымен Францияның барлық шекарасын 3 метр биік, 30 см қалың қорғанмен қоршауға жетеді деген қызық есеп шығарған екен. Осындай ақылға сия бермейтін алып дүниені IV әулеттің екінші басқарушысы перғауын Хуфу б.э.д 2551-2528 жылдары Ніл өзенінің батыс жағалауына өзінің болашақ моласы етіп салғызған. Пирамидадан бүгінге жетпей жоғалғаны - құрылыстың ұшар басынан көз шағылыстырып тұратын үшбұрышты сом алтын, пирамиданың сыртын түгелдей қаптап, алыстан аппақ қардай етіп көрсететін әктас тақталар.
Арыстан баб кесенесі — көне Отырар жеріндегі сәулет өнері ескерткіші. Түркістан халқының арасында мұсылман дінін таратушы Қожа Ахмет Иасауидің ұстазы болған Арыстан баб ата қабірінің басына салынған. Кесене дәлізхана, мешіт, құжырахана, азан шақыратын мұнара сияқты жеке бөлмелерден құралған. Кесененің ең көне бөлігі қабірхана болуы тиіс. Қазір де оның едені басқа бөлмелермен салыстырғанда едәуір биік. Қабір үстіне алғашқы белгі 12 ғ. шамасында салынған. Мазар 14 ғасырда қайта жөнделген. Арыстан баб кесенесі 20 ғасырдың басында жергілікті халықтың қаражатымен күйдірілген кірпіштен ауданы 35x12 м, биіктігі 12 м, бұрынғы Меккеге қараған есігі Түркістанға, Әзірет Сұлтанға бағытталып, Солтүстік жағы кесене, Оңтүстік жағы мешіт есебінде қайта жәнделді.
Айша бибі кесенесі — ХІ-XII ғасырлардағы сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші. Жамбыл облысы Жамбыл ауданында Айша бибі ауылында орналасқан. Сырты керамикалық плиталармен қаланып, ойып жасалған өрнектің сән-салтанаты мен сан түрлілігі жағынан Қазақстандағы басқа мемориалдық-дәстүрлік ескерткіштер ішінде оған тең келетіні жоқ. Ескерткішті қалаған кірпіштердің әртүрлілігінің өзі таң қалдырады. Оның алғашқы қалпы біздің уақытымызға дейін тек батыс қабырғасында сақталған.
"Есік" қорық-мұражайы 2010 жылы құрылған. Мына схемада мұражай нысандарына кіретін мұражай ғимаратымен қоса "Есік қорғандары" қорымы, ежелгі сақтардың Өрікті, Рахат қалалары, орта ғасырдағы Талхиз қаласы көрсетілген. Қорық-мұражайдың жалпы аумағы 422 гектардан асады.Қорық-мұражайдағы қорым аумағындағы екі қорған. Қорымда 80-нен астам осындай қорған бар. Олардың көбі бұған дейін бірнеше рет (әсіресе 17-18 ғасырларда) қазылып, тоналғанын байқауға болады. Есік қорымын әйгілі еткен тарихи-мәдени жәдігер – осы жерден табылған сақ дәуіріндегі жауынгер - "Алтын адам" ескерткіші. "Алтын адам" кейін тәуелсіз Қазақстанның символдарының біріне айналды. Есіктегі қорық-мұражайдың бірінші қабатына қойылған "Алтын адам" көшірмесін 1995-1997 жылдары Қырым Алтынбеков дайындаған. Есік қорымындағы әйгілі "Алтын адам" табылған қорған сақталмаған. Ол жерге кейіннен құрылыс түскен. Тарихи жәдігер табылған тұста қазір мынадай жазуы бар белгі қойылған. Археолог Кемал Ақышевтің пікірінше, "Алтын адам" біздің дәуірімізге дейінгі 5-4 ғасырларда өмір сүрген.Алтын адамды" Кемал Ақышев (1924-2003) жетекшілік еткен археологиялық экспедиция тапқан. Мұражай экспозициясындағы мына фотода ғалым жоғарғы қатарда ортада көзілдірік тағып тұр. "Алтын адамды" тауып, қазба жұмыстарын жүргізген археологтар тобында сол кезде кіші ғылыми қызметкер болып істеген Бекмұханбет Нұрмұханбетов те болғанБекмұханбет Нұрмұханбетов (1935-2016) өз бастамасымен құрылған "Есік" қорық-мұражайында өмірінің соңына дейін ғылыми қызметкер болып еңбек етті. Мұражайда ол жұмыс істеген кабинет мемориалдық орынға айналған. Кабинет зерттеушінің көзі тірісіндегі қалпы тұр. Жұрт "Бекен-аға" атап кеткен Бекмұханбет Нұрмұханбетов қайтыс болғаннан кейін кабинетіне оның мүсіні қойылған.
Объяснение: